Падно́сак ’частка другой падэшвы ў абутку ад наска да палавіны ступні’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Некр., Янк. 1), падно́ска (Бяльк., Сл. ПЗБ), подно́сок ’тс’ (ТС). Да насок (гл.). Параўн. рус.арханг.подносо́чники ’падноскі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Праціро́жна, проціро́жно ’насуперак, наперакор’ (ТС). Утварэнне ад проці (гл.) з другой часткай да рог (гл.), параўн. выраз у ро́жкі ’супраць каго-небудзь (выступаць)’; да ражон (гл.), параўн. ле́зці на ражо́н ’задзірацца’ ці пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пёнтра ’паверх’ (смарг., Сл. ПЗБ), пёптр ’тс’ (борай., Сцяшк. Сл.). З польск.piętro ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3. 514). Сюды ж пёптры ’некалькі адзежын, якія відаць адна з-пад другой’ (іўеў., Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Náchmittag
m -(e)s, -e пасляабе́дзенны час, друга́я пало́ва дня
am ~, des ~s — пасля́ абе́ду, у друго́й пало́ве дня
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
агульна...,
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) агульнаадзіны, абавязковы для ўсіх і ўсяго ў меж. вызначаных другой часткай слова, напрыклад: агульнагарадскі, агульнавайсковы, агульнаславянскі; 2) уласцівы ўсім тым, хто названы або ўсяму таму, што названа ў друг частцы слова, напрыклад: агульначалавечы, агульнадэмакратычны; 3) які датычыцца усіх і пашыраецца на ўсіх; уласцівы ўсім (пр; якасць, уласцівасць, названую ў другой частцы складанага слова), напрыклад: агульнаабавязковы, агульнавядомы, агульнакарысны; 4) які закранае самае галоўнае, істотнае, не прыватны, не спецыяльны, напрыклад: агульнаадукацыйны, агульнатэарэтычны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апе́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Рмн. ‑нек; ж.
Познаасенні жаўтаватага колеру ядомы грыб, які расце каля пнёў або карэнняў дрэў. Вакол старых.. пнёў выцягвалі адна перад другой угору доўгія шыі апенькі.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
манало́г, ‑а, м.
Працяглая гаворка, словы дзеючай асобы ў літаратурным творы, звернутыя да другой асобы або да самога сябе ці непасрэдна да гледача. Маналог Гамлета. Маналог Карнейчыка ў п’есе К. Крапівы «Канец дружбы».
[Грэч. monologos ад mónos — адзін і logos — слова, гаворка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэто́рсія, ‑і, ж.
Абмежавальныя меры (павышэнне таможных пошлін, адмаўленне ў допуску на сваю тэрыторыю чужаземцаў і пад.) адной дзяржавы ў адказ на аналагічныя дзеянні другой дзяржавы з мэтай прымусіць апошнюю адмовіцца ад іх.
[Лац. retorsio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРО́НАЎ,
2 археалагічныя стаянкі каля в. Гронаў Чэрыкаўскага р-на Магілёўскай вобл. На адной стаянцы выяўлены крамянёвыя вырабы і фрагменты ляпных пасудзін эпохі позняга неаліту, ранняга бронзавага і ранняга жал. вякоў (на яе месцы пазней існавала селішча зарубінецкай культуры). На другой стаянцы верхнедняпроўскай культуры знойдзены рэчы ранняга і позняга бронзавага веку.