макра...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) вялікі, буйны, напрыклад: макрараён, макраструктура; 2) звязаны з вывучэннем вялікіх прадметаў, велічынь, напрыклад: макраскапія, макрабіётыка.
[Ад грэч. makrós — вялікі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
першадрука́р, ‑а, м.
Той, хто паклаў пачатак кнігадрукаванню. Беларускі першадрукар Францішак Скарына — выдатны вучоны, вялікі асветнік-гуманіст і палымяны патрыёт роднай зямлі. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлебасо́л, ‑а, м.
Гасцінны чалавек. Падаўняму Іван — хлебасол вялікі, любіў прыняць людзей з форсам, з размахам, каб пілі, елі, гулялі, колькі душа пажадае. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чалаве́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць чалавечнага; гуманнасць, чалавекалюбства. У чулых, клапатлівых адносінах да людзей, асабліва да дзяцей, праяўляўся вялікі гуманізм, вялікая чалавечнасць Уладзіміра Ільіча. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пясту́к ’вялікі палец’ (Стан.), параўн. укр. пʼясту́к ’кулак’. Хутчэй за ўсё, да пяць ’расцягваць, напінаць’ (гл.) у сувязі з вымярэннем, пры якім выцягнуты вялікі палец утварае пядзю (гл. пядзя); параўн. ЕСУМ, 4, 651.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жаль, -ю, м.
1. Пачуццё спагады, жаласці, выкліканае чыім-н. няшчасцем, пакутай.
Не ведаць жалю.
2. Пачуццё горычы, смутку з прычыны страты каго-, чаго-н.
Мацярынскі ж.
3. Засмучэнне, шкадаванне.
Гаварыць з жалем аб здарэнні.
◊
На (вялікі) жаль (у знач. пабочн. сл.) — ужыв., каб выказаць шкадаванне з прычыны чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
во́зера, -а, мн. азёры і (з ліч. 2, 3, 4) во́зеры, азёр і -аў, н.
Замкнуты ў берагах вялікі натуральны вадаём.
Лясное в.
|| памянш. азярцо́, -а́, мн. азе́рцы і (з ліч. 2, 3, 4) азярцы́, азе́рцаў, н. і азярко́, -а́, мн. азяркі́, азярко́ў, н.
|| прым. азёрны, -ая, -ае.
Полаччына — а. край.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
арыгіна́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што з’яўляецца прадметам узнаўлення, капіравання, аўтэнтык.
Зверыць з арыгіналам.
Чытаць у арыгінале.
А. артыкула (рукапіс, з якога робіцца набор).
2. Непадобны да іншых, своеасаблівы чалавек, дзівак (разм.).
Ён вялікі а.
|| ж. арыгіна́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аб’ём, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Велічыня чаго-н., выражаная ў кубічных адзінках (у даўжыню, вышыню і шырыню).
А. памяшкання.
2. перан. Наогул велічыня, колькасць, змест чаго-н. з пункту гледжання памераў, саставу.
Вялікі а. работы.
А. ведаў.
|| прым. аб’ёмны, -ая, -ае (да 1 знач.).
|| наз. аб’ёмнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шта́нга, -і, ДМ -нзе, мн. -і, штанг і -аў, ж.
1. Вялікі металічны стрыжань як частка інструмента, механізма і пад.
Буравая ш.
2. Спартыўны снарад — металічны стрыжань, на канцах якога прымацоўваюцца цяжкія здымныя дыскі.
Займацца штангай.
3. Перакладзіна, брус футбольных і хакейных варот.
|| прым. шта́нгавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)