Нагу́ла ’гуляка, гультай’ (Нас.), ’свавольніца’ (чач., Мат. Гом.), ’той, хто нахабны’ (беласт., Сл. ПЗБ), нагу́ловаты ’упарты’ (мазыр., Жыв. сл.). Зыходная семантыка, прадстаўленая ў Насовіча, сведчыць пра сувязь з гуля́ць, словаўтварэнне, відаць, як у назола (ад назаляць); сувязь з літ. nuogùlis ’той, хто ходзіць у падраным адзенні’ (Сл. ПЗБ) застаецца праблематычнай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кабыля́нец ’апендыцыт’ (Жд. 3). Фармальная сувязь з кабыла відавочная, аднак словаўтваральны бок і матывацыя вельмі няясныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інтры́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
1. Памянш. да інтрыга (у 1 знач.). Пошлая інтрыжка. □ Згіньце, Пігмеі і душагубы, Аматары склок І майстры інтрыжак. Кірэенка.
2. Мімалётная любоўная сувязь. Любоўная інтрыжка. □ Адчувалася, нібы і пад гэтай меднай грыўкай, гулліва навісаўшай на лоб, калышуцца цьмяныя думкі, якія ніяк не ўкладваюцца ў сталы, прызвычаены свет яе [Любіных] інтарэсаў: інстытуцкія хлопцы, дзяўчаты, нявінныя інтрыжкі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трайны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які складаецца з трох аднародных або падобных частак, прадметаў. Трайныя краты. Трайны падбародак. // Які тры разы паўтараецца або адбываецца ў тры прыёмы. Трайны скачок. Трайны ўдар. // Які праяўляецца ў трох відах, які датычыцца трох бакоў чаго‑н.; траякі. Трапная сувязь.
2. Павялічаны ў тры разы. Прадавалі білеты за трайную цану.
•••
Трайное правіла — тое, што і складанае трайное правіла (гл. правіла).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ánschluss
m -es, -schlüsse
1) далучэ́нне, злучэ́нне
2) знаёмства
3) падключэ́нне, су́вязь
4) тэх. канта́кт
im ~ an (A) — усле́д за…, пасля́ заканчэ́ння
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
signalize
[ˈsɪgnəlaɪz]
v.i.
1) сыгналізава́ць; сыгна́ліць, паведамля́ць, нала́джваць су́вязь пры дапамо́зе сыгна́лаў
2) адзна́чыцца, прасла́віцца
The present century has been signalized by many great inventions — Цяпе́рашняе стаго́дзьдзе адзна́чанае шматлі́кімі вялі́кімі вынахо́дзтвамі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Бе́рка 1 ’бярозавы лес, гай, зараснік’ (Яшкін). Няяснае слова. Магчыма, скарачэнне слоў тыпу беразня́к, беразу́га, беразу́ха, беразя́ка, беразня́. Ці ёсць сувязь з бе́рка 2?
Бе́рка 2 ’бярозавы сок’ (Касп.), берка, бірка ’бярозавы квас’ (Малчанава, Мат. культ.). Рус. дыял. бе́рька, бе́рика ’тс’. Цёмнае слова. Трубачоў (Эт. сл., 1, 201) думае пра сувязь з bьrati berǫ ’браць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каржаце́ць ’станавіцца сухім, цвёрдым, пакрывацца «каржом» — сухой коркай’ (Янк. 111). Само тлумачэнне указвае на сувязь з корж (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кулёня ’хутар’ (Сцяшк.). Сувязь з куленька (гл.) тлумачыцца тым, што значэнне ’хутар’ можна разгледзець як ’водруб (адрубное гаспадарова)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паяндо́рыць ’пацягнуцца, пайсці’ (брасл., Сл. ПЗБ). Няясна. Сувязь з рус. чалябінск. ёндать ’швэндацца, хадзіць без справы’ з’яўляецца праблематычнай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)