Verbum

аблы́таць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Абматаць, апавіць, абвязаць чым-н.

А. дротам.

2. перан. Падпарадкаваць сабе.

А. павуцінай даўгоў.

3. перан. Прывабіць, прылашчыць, увесці ў зман.

А. чарамі.

|| незак. аблы́тваць, -аю, -аеш, -ае.

спе́лы, -ая, -ае.

1. Які паспеў, выспеў, стаў прыгодным для ўжывання.

С. яблык.

2. перан. Які дасягнуў вопытнасці, майстэрства (пра музыканта, артыста, мастака і пад.).

3. перан. Дасканалы, грунтоўна абдуманы; закончаны.

Спелыя думкі.

|| наз. спе́ласць, -і, ж.

стратэгі́чны, -ая, -ае.

1. гл. стратэгія.

2. перан. Аб спартыўнай гульні: такі, у якім асобныя камбінацыі падпарадкаваны загадзя абдуманаму плану.

Шахматы — стратэгічная гульня.

3. перан. Істотны, важны для дасягнення агульнай мэты на якім-н. этапе.

С. план.

сюсю́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Размаўляючы, замяняць шыпячыя гукі свісцячымі.

2. перан. Падроблівацца пад дзіцячы склад думак, мову і пад.

Нельга с. з дзецьмі.

3. перан. Празмерна апякаць.

С. з навабранцамі.

|| наз. сюсю́канне, -я, н.

хаду́лі, -ду́ль і -яў, адз. хаду́ля, -і, ж.

1. Шасты з высока прыбітымі прыступкамі, стаўшы на якія можна хадзіць вялікімі крокамі.

Хадзіць на хадулях.

2. перан. Пра што-н. напышлівае, высакамернае, ненатуральнае.

3. перан. Доўгія ногі (разм.).

хі́сткі, -ая, -ае.

1. Які хістаецца, ківаецца.

Хісткія галінкі дрэў.

Х. мосцік.

2. перан. Ненадзейны, няпэўны, малапераканальны.

Хісткія довады.

3. перан. Непастаянны ў сваіх поглядах, учынках і пад.

Рэвалюцыянер з яго вельмі х.

|| наз. хі́сткасць, -і, ж.

ца́рстваваць, -твую, -твуеш, -твуе; -твуй; незак.

1. Быць царом (царыцай); кіраваць царствам (у 1 знач.).

2. перан. Пераважаць; першынстваваць над усімі ў якіх-н. адносінах.

3. перан. Напаўняць сабой; дамінаваць.

Вакол царствавала цішыня.

|| наз. ца́рстваванне, -я, н.

ро́ля, -і, мн. -і, -яў, ж.

1. Мастацкі вобраз, створаны драматургам у п’есе, сцэнарыі, які ўвасабляецца ў сцэнічнай ігры акцёрам.

Увайсці ў ролю (таксама перан.: асвоіцца з якой-н. манерай паводзін).

Выйсці з ролі (таксама перан.: адступіць ад прынятай на сябе манеры).

Вытрымаць сваю ролю (перан.: не адступіць ад прынятай на сябе ролі, манеры).

У ролі каго-н. (таксама перан.: у якасці каго-н.).

Памяняцца ролямі (таксама перан.).

Ролі перамяніліся (таксама перан.: змяніліся ўзаемаадносіны людзей, суадносіны іх сіл).

2. Сукупнасць рэплік адной дзеючай асобы ў п’есе.

Перапісаць ролю.

3. Род, характар і ступень удзелу ў чым-н.

Р. асобы ў гісторыі.

◊

Іграць ролю — мець уплыў, значэнне.

Названы фактар іграе тут вялікую ролю.

|| прым. ро́левы, -ая, -ае (да 1 знач. ў некаторых спалучэннях і да 2 знач.; спец.).

Ролевая ігра (з размеркаваннем роляў паміж удзельнікамі).

насы́ціць, -сы́чу, -сы́ціш, -сы́ціць; -сы́чаны; зак.

1. каго-што. Накарміць уволю.

2. перан., што. Напоўніць, прасякнуць што-н. якім-н. рэчывам у вялікай колькасці.

Паветра насычана вільгаццю.

3. перан. Поўнасцю задаволіць свае патрэбы, жаданні і пад. (разм.).

Н. сваю цікаўнасць.

4. перан., што. Напоўніць, забяспечыць у вялікай колькасці.

Н. рынак таварамі.

|| незак. насыча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. насычэ́нне, -я, н.

пот, -у, М по́це, мн. паты́, пато́ў, м.

Вадкасць, якая выдзяляецца падскурнымі залозамі.

Працаваць да поту.

Гэта справа патрабуе нямала поту (перан.: працяглай, напружанай працы). Да сёмага поту (да знямогі; разм.). Потам і кроўю здабыць што-н. (перан.: шляхам вялікіх намаганняў; высок.). Увагнаць у п. каго-н. (змардаваць напружанай працай; разм.). Шыбы пакрыліся потам (перан.: запацелі).

|| прым. по́тавы, -ая, -ае.

Потавыя залозы.