старава́ты, ‑ая, ‑ае.
Ужо не малады, крыху стары (у 1, 3 знач.). [Дзяўчына:] — А Даніла стараваты, А Кірыла сумнаваты, Выйду замуж я за Саву, Працавіты ён на славу. Дзеружынскі. — Здаецца, нічога, — адказаў ветэрынар, гледзячы каню ў зубы. — Стараваты, ды не зусім. У абоз. Якімовіч. // Не новы, устарэлы. [Васіль Ігнатавіч:] — Тут замінка ў тым, што ў цябе, Патапавіч, іншы раз думкі крыху стараватыя. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́снасць 1, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан яснага; ясната. Яснасць неба. Яснасць позірку. Яснасць гуку. □ У вясковай сіняватай яснасці ярка відаць былі палі. Асіпенка. Новы дзень настаў, але яснасці ў сям’ю Вішнёвых ён не прынёс. Грамовіч. Твае мне любы месячныя ночы І яснасць зор, што свецяць над табой. Журба.
•••
Унесці яснасць гл. унесці.
я́снасць 2, ‑і, ж.
Уст. Тое, што і светласць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Саката́ць ’сакатаць’ (БРС, Нас., Шат., Касп., Сцяшк., Гарэц., Шн., Янк. 3.. Інстр. 2, 3, Зн., дыс.), сокоті́ты ’раўнамерна, хораша пастукваць (пра новы воз)’ (Нар. лекс.). Рус. сокота́ць ’балбатаць (як сарока), гагатаць’, ’кудахтаць’. Звязваюць з слав. *sokъ ’ісцец, выведнік, лазутчык’, рус. са́кать ’перагаворвацца’, балг. са́кам ’патрабую, хачу’ і далей з літ. sakýti, sakaũ ’гаварыць’ (Мікуцкі, 70, 365), лат. sacît, saku ’тс’, лац. in‑seque ’абвясці’, ст.-в.-ням. sagên ’гаварыць’, грэч. ένισπου ’скажы’ (Траўтман, 255; Фрэнкель, ZfslPh, 20, 51; гл. таксама Фасмер, 3, 708, там жа і іншая літ.). Сюды ж со́кот — дэвербатыў ад сакатаць і сакату́ха ’курыца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
féiern
1.
vt
1) святкава́ць; спраўля́ць
die Hóchzeit ~ — спраўля́ць вясе́лле
Silvéster ~ — сустрака́ць Но́вы год
2) ушано́ўваць
2.
vi адпачыва́ць, не працава́ць, быць без пра́цы; бяздзе́йнічаць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
styl, ~u
м. стыль;
styl joński архіт. іянічны стыль;
styl dowolny спарт. вольны стыль;
styl literacki — літаратурны стыль;
stary (nowy) styl — стары (новы) стыль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
уступі́ць¹, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.
1. у што. Увайсці, уехаць куды-н.
Войскі ўступілі ў горад.
2. у што. Стаць членам, дзеячам, удзельнікам чаго-н.
У. у прафсаюз.
У. у калгас.
3. у што. Пачаць рабіць што-н. або прыйсці ў які-н. стан (у адпаведнасці са знач. наступнага назоўніка).
У. у бой.
У. у спрэчку.
У. у шлюб.
У. у законную сілу.
Новы завод уступіў у строй.
4. у што. Стаць нагой у што-н.
У. у лужыну.
5. на што. Ступіць на каго-, што-н.
У. на нагу.
|| незак. уступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).
|| наз. уступле́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ На́вадзень (на́ва дзень) ’бохан хлеба’ (Грыг.), навадзянь ’тс’ (Пал.). Укр. чарніг. на́водзень ’бохан, вялікі жытні хлеб’. Карскі (2–3, 99) лічыць чарніг. новодзень ’усякі цэлы (непачаты) хлеб’ складаным словам тыпу вялікдзень і пад., аднак семантыка яго застаецца нявытлумачанай. Можна бачыць у ім табуізаваную назву або эўфемізм, параўн. naujinis, naujas ’новы’ як назва баравіка ў літоўскіх дыялектах, гл. Атрэмбскі, Gramatyka, II, 193, што пацвярджаецца таксама забаронай рэзаць хлеб да заходу сонца, параўн.: Нельга было почынаць ббхона увечэры наноч (ТС). Страхаў сведчыць пра рытуальнае дзяленне хлеба на Палессі: «…бралі буханку і ішлі на двор, станавіліся там, дзе зайшло сонца, і пачыналі рэзаць. Лусту адрэжа гаспадар і вяртаецца ў хату» (Полесье и этногенез славян. M., 1983, 99). Магія цэлага, непачатага адлюстравалася і ў паняцці новы, параўн. ст.-рус. новый ’іншы; яшчэ адзін’, што павінна было забяспечыць працяг дастатку і ў будучым; параўн. таксама выкарыстанне таго ж паняцця ў гадавым сялянскім цыкле: чэш. мар. prednov(ok), славац. donovok, dönovie ’час перад жнівом, як правіла, непасрэдна перад жаданым «новым» хлебам, калі трэба вытрымаць «да новага» хлеба’. З фармальнага боку другая частка слова можа быць узведзена да *dšti ’рабіць’, параўн. польск. дыял. dziono, dzienie, dzień ’выраб’ і рус. пск. борть новодетъ, борть стародетъ ’дрэвы з новымі і старымі борцямі’, новодѣль ’новая борць’ і пад.; у такім выпадку першапачатковае значэнне слова можна ўзнавіць як ’новапачаты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
original
[əˈrɪdʒənəl]
1.
adj.
1) спача́тны, першапача́тны, першапачатко́вы
the original settlers — першапача́тныя пасяле́нцы
2) но́вы
an original game — но́вая гульня́
3) тво́рчы; вынахо́длівы (пра ро́зум)
4) арыгіна́льны; самабы́тны
2.
n.
1) арыгіна́л, аўтэ́нтык -а m.
2) дзіва́к -а́ m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
красава́цца несов.
1. в разн. знач. красова́ться;
на рагу́ ву́ліцы ~су́ецца но́вы тэа́тр — на углу́ у́лицы красу́ется но́вый теа́тр;
к. пе́рад кім-не́будзь — красова́ться пе́ред ке́м-л.;
2. жить сча́стли́во;
красу́йся, мой ро́дны край — живи́ сча́стли́во, мой родно́й край
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
latest [ˈleɪtɪst] adj.
1. апо́шні;
the latest news апо́шнія наві́ны
2. найно́ўшы, са́мы но́вы;
the latest model са́мая апо́шняя/са́мая но́вая мадэ́ль
♦
at the latest не пазне́й чым;
I’ll be back by 6 o’clock at the latest. Я вярнуся не пазней чым а 6 гадзіне.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)