матэрыялі́зм

(фр. matérialisme, ад лац. materialis = рэчыўны)

1) філасофскі напрамак, які асновай усяго існуючага лічыць матэрыю і сцвярджае незалежнасць матэрыяльнага свету ад свядомасці людзей, яго пазнавальнасць (проціл. ідэалізм);

2) перан. адносіны да рэчаіснасці з пункту гледжання выгады для сябе; карыслівасць.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

засты́ласць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан застылага. Дуб стаяў нерухома ў сваёй паважнай застыласці, трымаючы ў развілінах ёмкі ком снегу. Колас. І раптам твар [Мішурына] пачаў зменьваць рысы і новая пячаць наплывала на яго. Ужо зусім сышлі адзнакі анямеласці і застыласці. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

злачы́нец, ‑нца, м.

Той, хто зрабіў якое‑н. злачынства. — Загад — закон. І хто парушыць яго, будзе адказваць як самы апошні злачынец перад народам, як трус, як здраднік. Лынькоў. Злачынец раптоўна абярнуўся назад і працягнуў руку, у якой быў рэвальвер. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жулікава́ты, ‑ая, ‑ае.

Схільны да жульніцтва, ашуканства, махлярскіх учынкаў. Жулікаваты хлопец. // Уласцівы жуліку; хітры. Белая манішка і прылізаныя валасы казалі аб яго зухаватасці, а хітрыя вочкі і жулікаватая ўсмешка сведчылі аб здольнасцях вывуджваць грыўні і саракоўкі з паляшуцкіх кішэняў. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завы́ць, ‑выю, ‑выеш, ‑вые; зак.

Пачаць выць. // Азвацца выццём; правыць. Куля завыла паўз самую яго [Лук’янскага] галаву. Чорны. Настане ноч — і ўсюды ціха, Хіба завые дзе ваўчыха Сярод трушчобы ў цёмным лесе. Колас.

•••

Хоць воўкам завый (вый) — пра цяжкае, бязвыхаднае становішча.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закады́чны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Вельмі блізкі, сардэчны (пра сябра, сяброўскія адносіны). Смалярня стала на некаторы час галоўным штабам двух закадычных прыяцеляў, Лабановіча і Тукалы. Колас. [Юзік] ахвотна згаджаўся з усім, з чым былі згодны яго закадычныя сябры Васіль і Міхась. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запля́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., каго-што.

1. Пакрыць плямамі. Запляміць спадніцу. Запляміць стол чарнілам.

2. перан. Зганьбіць, абняславіць. Запляміць сябе ганебным учынкам. □ Пятро як бы баяўся, каб хто незнарок не абразіў, не запляміў яго светлых і чыстых пачуццяў. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гастралёр, ‑а, м.

1. Артыст, які прыехаў на гастролі. Гастралёры выступалі на летняй эстрадзе.

2. перан. Разм. Пра чалавека, які часта мяняе месца работы; лятун. Кажуць, зноўку Ян без месца: За каршэнь яго ўзялі, У месца мяккае каленцам Гастралёру паддалі! Валасевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

граза́, ‑ы, ж.

Той (тое), што выклікае, наводзіць страх. Прайшла брыгада імя Чапаева — граза нямецкіх цягнікоў. Карпаў. Наперадзе быў славуты семсот дваццаты кіламетр — граза машыністаў Сарынскага дэпо. Васілёнак. [Слава] спрабаваў зазірнуць наперад: як сустрэне яго адважны пагранічнік Карацупа — граза парушальнікаў граніцы. Шыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гэ́бель, ‑бля, м.

Сталярны інструмент у выглядзе калодкі з клінам і шырокім лязом для стругання дрэва. Даніла Платонавіч нешта майстраваў — габляваў дошчачку. На кухні ў яго стаяў маленькі варштат, на паліцах паблісквалі.. інструменты: гэблі, пілкі, дрэль, долаты ўсіх калібраў. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)