Verbum

няўро́д, -у, М -дзе, м. (разм.).

Дрэнны, нізкі ўраджай; недарод.

У гэтым годзе н. і неўмалот.

няўро́кам, прысл.

Выпадкова, нечакана.

Калі я засну н., разбудзі.

◊

Няўрокам кажучы — каб не сурочыць.

няўро́чны, -ая, -ае.

Пра час: не прызначаны, не вызначаны, не абумоўлены.

Прыйсці ў н. час.

няўры́мслівы, -ая, -ае.

1. Які не можа супакоіцца, суняцца; непаседлівы.

Няўрымслівая натура.

Няўрымслівыя хлапчукі.

2. Нецярплівы, рухавы.

Самыя наравістыя, няўрымслівыя коні ў яго руках станавіліся рахманыя.

|| наз. няўры́мслівасць, -і, ж.

няўсто́йка, -і, ДМ -то́йцы, мн. -і, -то́ек, ж.

Устаноўлены згодна з дамовай штраф за невыкананне адным з бакоў узятых абавязацельстваў.

Заплаціць няўстойку.

няўсто́йлівы, -ая, -ае.

1. Хісткі; пазбаўлены ўстойлівасці, цвёрдай апоры.

Н. памост.

2. Які часта мяняецца, непастаянны.

Няўстойлівае надвор’е.

3. перан. Які лёгка паддаецца розным уплывам, нястойкі ў сваіх поглядах, перакананнях.

|| наз. няўсто́йлівасць, -і, ж.

няўця́м, безас., у знач. вык., каму і з інф. (разм.).

Незразумела; не прыйшло ў галаву.

А мне і н. запытаць.

няўча́сны, -ая, -ае.

1. Які наступіў вельмі рана; заўчасны.

Няўчасная смерць.

2. Які адбываецца ў непадыходзячы момант.

Н. сум.

|| наз. няўча́снасць, -і, ж.

няха́й, часц. і злуч.

1. часц. Утварае загадны лад дзеяслова са знач. загаду, неабходнасці, заахвочвання.

Н. працуюць.

Н. звіняць з расою косы.

2. часц. У спалучэнні з часціцай «бы» выражае дапушчэнне з адценнем пажадання магчымасці дзеяння, якое не адбылося.

Н. бы самі так папрацавалі.

3. часц. У сказах з дзеясловамі загаднага ладу ўзмацняе пажаданне (разм.).

Н. ты згары!

4. злуч. уступальны. Хоць; нягледзячы на тое, што.

Задача н. цяжкая, але выканальная.

◊

Няхай бог крые (мінуе, ратуе, бароніць) (разм.) — ужыв. як пажаданне пазбаўлення ад чаго-н. непрыемнага.

Няхай яго (яе, іх, цябе, вас) немач (разм.) — праклён са знач. «чорт яго (яе, іх, цябе, вас) бяры».

няхва́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

1. каго-чаго. Адсутнасць каго-, чаго-н. у неабходнай колькасці; недахоп чаго-н.

Н. часу.

Н. спецыялістаў.

2. чаго і ў чым. Адсутнасць дастатковых сродкаў для існавання; нястача.

Яны не ведаюць няхваткі ў прадуктах харчавання.