Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакрыва́ла, ‑а, н.
1. Выраб з узорыстай тканіны, цюлю для пакрывання ложкаў. Ложкі каля сцен, дбайна прыбраныя, накрытыя светлымі пакрываламі, стол каля акна.Мележ.//Род жаночай адзежы ў выглядзе накідкі (у некаторых народнасцей). Вось едзе на шэрым восліку жанчына з адкрытым тварам, захутаная ў белыя пакрывалы.В. Вольскі.// Кавалак якой‑н. матэрыі, якім пакрываюць што‑н. Закруткін знік, закрыўшы люк бліндажа брызентавым пакрывалам.М. Ткачоў.
2.перан. Пра ўсё тое, што атуляе, ахутвае, усцілае сабой што‑н. Беласнежным пакрывалам заслала зіма наваколле.Шыловіч.[Пеця] радаваўся ўсяму: і ночы, што чорным пакрывалам ахінула зямлю, і полю, якое не раз удоўж і ўпоперак мералі яго ногі, і нават дажджу.Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
та́мбур1, ‑а, м.
1. Частка памяшкання (паміж знадворнымі і ўнутранымі дзвярамі), якая засцерагае ад пападання ў памяшканне халоднага паветра. Праз хвіліну Ларыса стаяла ў тамбуры ізалятара, старанна шоргала падэшвамі па апілках.Стаховіч.
2. Закрытая пляцоўка пасажырскага чыгуначнага вагона. Уваходзячы ў вагон, Багуцкі прыпыніўся быў у тамбуры і твар у твар сутыкнуўся з памятай кепкай.Лынькоў.Андрэй ускочыў на падножку вагона і знік у тамбуры.Васілёнак.
3.Спец. Цыліндрычная або шматгранная верхняя частка будынка, якая падтрымлівае купал; барабан (у 3 знач.).
[Фр. tambour.]
та́мбур2, ‑у, м.
Род вязання або вышывання вочка ў вочка.
[Фр. tambour]
тамбу́р1, ‑а, м.
Уст. Барабан (у 1 знач.).
[Фр. tambour з араб.]
тамбу́р2, ‑а, м.
Тое, што і танбур.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
домм.
1.(здание) дом, род. до́ма м.;
2.(домашний кров, жильё) дом, род. до́му м., ха́та, -ты ж.;
звони́ли и́з дому звані́лі з до́му;
вы́гнать и́з дому вы́гнаць з ха́ты (з до́му);
3.(семья) дом, род. до́му м., сям’я́, -м’і́ж.;
4.(хозяйство) гаспада́рка, -кі ж.;
вести́ дом ве́сці гаспада́рку;
5.(учреждение) дом, род. до́ма м.;
дом о́тдыха дом адпачы́нку;
Дом кни́ги Дом кні́гі;
Дом бы́та Дом бы́ту;
де́тский дом дзіця́чы дом;
6.(династия, фирма) уст. дом, род. до́ма м.;
◊
на́ дом дадо́му;
на дому́ до́ма.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Воласць (БРС, Нас., Бяльк., Яшк.). Рус.во́лость, укр.во́лость, ст.-рус.волость ’вобласць, тэрыторыя, дзяржава, улада’, ст.-бел.во́лость ’воласць’, ст.-слав.власть, польск.włość, чэш.vlast, славац.vlasť ’айчына’, серб.-харв.вла̑ст, славен.lȃst, род. скл. lastȋ ’уладанне, маёмасць’, балг.власт ’улада’. Прасл.volstь < voldtь (< уладаць) (Махэк₂, 693; Скок, 3, 604). Роднасныя: лат.vàlsts ’дзяржава’, літ.valsčius ’воласць’ (Траўтман, 340 і наст.; Буга, РФВ, 75, 133 і наст.; Фасмер, 1, 344). Некалькі інакш аб словаўтварэнні КЭСРЯ (65) і Шанскі (1, В, 151 і наст.), якія выводзяць ад *volda ’ўлада’ з дапамогай суф. ‑tь: *voldtь > volstь > volostь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Курасле́п1 ’род раслін сямейства казяльцовых: анемона, Anemone L.’ (ТСБМ, Кіс., Сл. паўн.-зах., Шат., Касп., Сцяшк., ТС, Дэмб. 1, Бейл.). Укр.куряча сліпота, рус.курослеп ’тс’, славен.kuroslèp ’вочны цвет, Anagallis arvensis’, серб.-харв.kuroslijep ’чымер чорны, Helleborus niger’, польск.kuroślep ’вочны цвет, Anagallis arvensis’, славац.kuroslep ’тс’. Параўн. Слаўскі, 3, 426; Скок, 2, 240; Безлай, 2, 113. Да кур1 (гл.) і сляпы (гл.). Назвы гэтых раслін у розных славянскіх мовах — вынік калькавання з лацінскай і нямецкай моў і кантамінацый. Іх праславянская старажытнасць здаецца неверагоднай.
Курасле́п2вадзяны ’вадаперыца балотная, Hottonia palustris L.’ (Кіс.). Да кураслеп1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паруча́йнік1 ’птушка атрада сеўцападобных з буравата-шэрай спінкай і белым брушком’. Рус.поручейник ’тс’. Этымалагічна тое ж, што і паручайнік2. Семантыка празрыстая, таму што гэта птушка з атрада кулікоў, якія трымаюцца каля вады.
◎ Паруча́йнік2 ’род шматгадовых травяністых раслін сямейства парасонавых з_ белымі кветкамі, сабранымі ў выглядзе складанага парасоніка’ (ТСБМ), ’расліна Sium L.’ (Кіс.), паручайніка ’расліна Catabrosa P. В.’ (Кіс.). Рус.поручейник ’расліна Sium L.’ Дэрыват з суф. ‑ік ад пару чайньКру чай, таму што гэтыя расліны растуць каля вады або ў вадзе. Параўн. славац.potočnik ’расліна Sium L.’, чэш.poiočnik ’расліна Berula’ (гл. Махэк, Jména rostl., 159).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рача́дзь ’рэчышча’ (Стан.), ’старое рэчышча ракі’ (Касп.), річа́дзь ’месца ля вытокаў ракі, якое заліваецца вадой у час паводкі’ (дубр., Нар. словатв.), рус.смал.реча́ть ’рэчышча’. Да рака (гл.), параўн. іншую назву рэ́чанне ’тс’ (навагр., З нар. сл.), імаверна, сцяжэнне рачное месца > рачадзь, параўн. роўнае месца > роўнядзь (гл. роўны), адпаведна мокрадзь і інш. Сцяцко падае як суфіксальнае ўтварэнне непасрэдна ад рака (*rěkedjь), з чаргаваннем к/ч (Сцяцко, Афікс. наз., 130, 179). Параўн. Фасмер, 3, 478, дзе смаленскае слова выводзіцца з *рѣчѧ, Род. скл. *‑ѧте ад рака, па ўзору дзяўчата ад дзеўка, што на фоне прыведзеных фактаў малаверагодна.