папярэ́дня ме́ры im Voráus getróffene Máßnahmen;
папярэ́дняе пагадне́нне Vórabsprache f -, -n, vorhériges Ábkommen, vórbeugende Máßnahmen;
2. (якіробіццазагадзя) vórzeitig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ме́ншы (выш. стад малы) der kléinere;
са́мы ме́нш der kleinste; jünger (малодшы);
ме́ншая ча́стка der kléinere Teil;
ме́ншае зло das kléinere Übel;
◊ па ме́ншай ме́ры, са́мае ме́ншае wénigstens, míndestens, zumíndest, zum Míndesten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Прыгу́біць ’прыклаўшы да вуснаў, крыху адпіць’ (ТСБМ). Улічваючы адсутнасць фіксацый у жывой мове, трэба меркаваць, што тут, як, дарэчы, і ва ўкр.пригу́бити ’прыклаўшы да вуснаў, крыху адпіць (звычайна гарэлкі, віна); пакаштаваць’ — запазычанне з рус.пригу́би́ть ’тс’. Магчыма, звязана з нагбо́м (піць), гл.
Прыгубі́ць ’прывесці да страт’ (ТС). Прэфіксальнае ўтварэнне ад губі́ць/губля́ць (якое таксама да прасл.*gubiti) ’страчваць’ з семантыкай ’непаўнаты, слабой меры дзеяння’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Такт ’мерны рух; лад; пачуццё меры’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.), тахт ’рытм, рытмічнае суправаджэнне’ (Сл. ПЗБ, Цых.), та́хта ’тс’ (Стан.). Запазычана з заходнееўрапейскіх моў, відаць, праз польск.takt ’рытм; далікатнасць’, ’рытм (у музыцы, руху)’, што з лац.tāktus ’дотык; адчуванне дотыку’ (ЕСУМ, 5, 506; Фасмер, 4, 13; Голуб-Ліер, 476; Брукнер, 564). Сюды ж такто́ўны ’які мае такт’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звыш, прыназ.зР.
Спалучэнне з прыназоўнікам «звыш» выражае:
Колькасныя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні перавышэння якой‑н. меры, нормы. Выпусціць прадукцыю звыш плана.
2. Ужываецца пры абазначэнні дзеяння або прадмета, у дадатак да якіх што‑н. робіцца, называецца і пад.; адпавядае па значэнню словам: «акрамя», «апрача». Звыш усяго гэтага, як апошні доказ Міхасёвай сталасці, да яго прыстаўлена памочніца.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́дта, прысл.
1. Звыш меры, празмерна. Таргаваліся, таргаваліся [купцы], ды ніяк не могуць у цане сысціся: пан, бач, скупы быў і надта даражыўся.Якімовіч.Здаралася не раз, што есці надта хацелася, а мамка не прыносіла.Ядвігін Ш.
2. Вельмі, у вялікай ступені. Святланку гэтыя дні.. [бабуля] не выпускала на вуліцу, бо быў надта моцны мароз.Юрэвіч.
•••
Не надта (што) — не вельмі, так сабе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапо́ўніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Напоўніць, запоўніць звыш меры. Перапоўніць балон газам. Перапоўніць засекі збожжам. □ Шумны і бесклапотны натоўп перапоўніў.. тэатр.Мікуліч.//перан. Поўнасцю ахапіць, празмерна напоўніць якімі‑н. пачуццямі, перажываннямі і пад. Крыўда і пакуты перапоўнілі Міхаськаву цярплівасць.Якімовіч.Крывавая трагедыя ў Рассеках узварухнула, перапоўніла жахам навакольныя вёскі.Асіпенка.
•••
Перапоўніць чашу (цярпення) — пазбавіць сіл, магчымасці цярпець, выносіць што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Möglichkeit
f -, -en магчы́масць, мажлі́васць
nach ~ — па ме́ры магчы́масці
es gibt [bestéht] éine ~ — ёсць [ма́ецца] магчы́масць
ist das die ~! — разм. не мо́жа быць!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
gemäß
prp (D) адпаве́дна, зго́дна (з), паво́дле, па, у адпаве́днасці, па ме́ры
der Vórschrift ~ — зго́дна з прадпіса́ннем
den Verdíensten ~ — па заслу́гах
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
АТРАКТЫ́ЎНАСЦЬ АСЯРО́ДДЗЯ,
выбіральнасць асяроддзя, сукупнасць уласцівасцяў і адзнак навакольнага асяроддзя, дзякуючы якім жывыя арганізмы аддаюць перавагу пэўнаму біятопу пры пошуку ежы, месцаў размнажэння, сховішчаў і інш. Складаецца з комплекснага ўздзеяння на арганізмы (напр., на жывёл) візуальных, хім. і тактыльных раздражняльнікаў; яны могуць дзейнічаць адначасова або паслядоўна па меры прыбліжэння жывёлы да аб’екта. Для энтамафагаў атрактыўнасць асяроддзя могуць складаць раслінныя згуртаванні, багатыя іх ахвярамі.