фанта́зія, -і, мн. -і, -зій, ж.
1. Здольнасць да творчага ўяўлення і само творчае ўяўленне.
Багатая ф.
2. Мара, прадукт чыйго-н. уяўлення.
Гэта не сапраўднасць, а ф.
3. Нешта непраўдападобнае, выдуманае.
Гэта дзіцячая ф.
4. Дзівацтва; нечаканы, дзіўны ўчынак (разм.).
Прыйшла ў галаву ф.
5. Музычны твор свабоднага характару; імправізацыя.
Ф. на тэмы беларускіх народных песень.
|| прым. фантазі́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бязно́гі
1. (які не мае ног) béinlos, óhne Béine; fúßlos, óhne Füße;
2. разм (які не валодае нагамі, страціў здольнасць хадзіць) mit gelähmtem [láhmem] Bein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бэ́та ’нячыстая, ганебная справа, звязаная з махлярствам, круцельніцтвам’ (КЭС, лаг.). Можа, таго ж паходжання, што і ўкр. бета ’ўмельства’ (а гэта, відаць, скарачэнне з кебе́та ’ўмельства, здольнасць’ < тур.-араб., гл. Крымскі, Др.-киев. говор, 12). Іншая этымалогія: сувязь з карцёжным тэрмінам польск. bet, labet (< франц. bête, la bête), укр. лабе́ти (пійматися в лабети), рус. попасть в лабе́т ’трапіць у няёмкае становішча’. Гл. падрабязна Балецкі, SSlav., 9, 358.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аптымісты́чны, ‑ая, ‑ае.
Прасякнуты аптымізмам, жыццярадасны. Але, нягледзячы на такое гарэнне і завіруху ў думках, пасля таго як убачыў таполі і раку, да.. [Шыковіча] вярнулася звычайная аптымістычная здольнасць любавацца навакольным: зімой, дрэвамі, жанчынамі, дзецьмі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мы́сленне і мышле́нне, ‑я, н.
1. Працэс адлюстравання аб’ектыўнай рэчаіснасці ва ўяўленнях, паняццях, суджэннях і г. д.; здольнасць мысліць, разважаць. Абстрактнае мысленне. Мастацкае мысленне. Навуковае мысленне.
2. Дзеянне паводле дзеясл. мысліць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паля́рнасць, ‑і, ж.
1. Спец. Здольнасць некаторых рэчаў праяўляць пэўныя ўласцівасці ў некаторых пунктах (полюсах) сваёй паверхні з большай інтэнсіўнасцю, чым у іншых.
2. Спец. Валоданне двума процілеглымі полюсамі.
3. перан. Процілегласць. Палярнасць думак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вігі́льнасць
(ад лац. vigil = пільны, уважлівы)
здольнасць засяродзіць увагу на новых уражаннях, пільнасць, назіральнасць.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
chłonność
ж.
1. хім., фіз. паглынальнасць; здольнасць паглынаць (умяшчаць);
2. перан. успрымальнасць;
chłonność rynku — ёмістасць рынку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
няме́ць
1. stumm wérden, verstúmmen vi (s); die Spráche verlíeren* (траціць здольнасць гаварыць, мову);
2. (пра цела) erstárren vi (s), starr [gefühllos] wérden, ábsterben* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гіпнаты́зм, ‑у, м.
1. Сукупнасць з’яў (павышаная ўнушальнасць, самнамбулізм і інш.), якія ўзнікаюць пры гіпнозе.
2. Уст. Тое, што і гіпноз (у 1 знач.). Лячэнне гіпнатызмам.
3. перан. Здольнасць уздзейнічаць на каго‑н. Гіпнатызм музыкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)