ха́бар, ‑у, м.

Грошы або рэчы, што даюцца каму‑н. як подкуп з мэтай атрымання пэўнай выгады; барыш. [Пётра:] Хто пасля князя тут галоўны будзе, каму ў ногі кінуцца ці хабар даць. Клімковіч. Часта прыязджалі акцызнікі, правяралі градусы гарэлкі і бралі ў карчмара хабар. Бядуля. Калі трапляўся наведвальнік скупы на хабар, то Рабушка цягнуў справу так, што таму моташна рабілася. Новікаў. І толькі той для Жука блізкі сябар, Хто дасць у лапу хабар. Крапіва.

[Ад араб. habar — паведамленне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фаса́д м.

1. буд., тс. перан. Fassde f -, -n, Front f -, -en, Vrderseite f -, -n;

гало́ўны фаса́д Vrderfront f;

пярэ́дні фаса́д Huptfassade f;

2. спец. ufriss m -es, -e; Vrderansicht f -, -en (чарцяжа)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

фундамента́льны

(лац. fundamentalis)

1) вялікі, трывалы, моцны (напр. ф. будынак);

2) асноўны, галоўны (напр. ф-ыя законы фізікі);

3) грунтоўны, салідны (напр. ф-ыя веды, ф. твор).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ГЛІКО́ЛЕВАЯ КІСЛАТА́,

аксівоцатная кіслата, HOCH2COOH, галоўны субстрат пры фотадыханні ў большасці раслін. Утвараецца ў адносна вял. колькасці на святле ў хларапластах клетак лісця з фосфаглікалату — прадукту аксігеніравання рыбулоза-1,5-дыфасфату. Гэта рэакцыя каталізуецца ключавым ферментам фотасінтэзу — рыбулоза-1,5-біфасфаткарбаксілазай у выніку канкурэнцыі O2 за цэнтр звязвання CO2 на ферменце. Далей гліколевая кіслата даволі хутка метабалізуе (акісляецца) з утварэннем гліяксілавай к-ты, гліцыну (у пераксісомах), CO2 (у мітахондрыях) і інш. прадуктаў. У выніку расходуецца частка фіксаванага ў працэсе фотасінтэзу вугляроду, што адбіваецца на прадукцыйнасці раслін.

т. 5, с. 295

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДЗЕ́ЙНІК,

галоўны член двухсастаўнога сказа, што абазначае прадмет, прыкмета якога сцвярджаецца або адмаўляецца ў выказніку. Разам з выказнікам складае прэдыкатыўную аснову двухсастаўнога сказа. Можа абазначаць чалавека, жывую істоту, неадушаўлёны прадмет, з’яву прыроды, апрадмечанае дзеянне, адцягненае паняцце. Выражаецца назоўнікам і інш. часцінамі мовы, якія набываюць у кантэксце прадметнае значэнне (субстантывіруюцца), а таксама займеннікам, інфінітывам і словазлучэннямі розных тыпаў: «Маладыя любяць дружыць з дарослымі», «Іншы скажа — проста ў сук улепіць», «Стаць за лесніка не ў яго натуры», «Над рэчкай праляцела пяць качак».

Літ.:

Беларуская граматыка. Ч. 2. Мн., 1986.

т. 6, с. 102

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БІБРА́КТА

(Bibracte),

галоўны горад стараж. племя эдуяў (цяпер гарадзішча Мон-Бёўрэ за 27 км ад г. Ацён, Францыя). Пл. каля 135 га, умацаваны валам, сцяной з каменю і дрэва, ровам. Раскопкамі выяўлены каменныя падмуркі жытлаў, майстэрняў, багатых віл. Знойдзена шмат керамікі, а таксама позналатэнскія фібулы, манеты, зброя і інш. У 58 да н. э. Юлій Цэзар разбіў тут кельцкае племя гельветаў. Каля 5 да н. э. насельніцтва горада перасялілася ў г. Аўгустадун (цяпер Ацён), у Бібракце да 4 ст. н. э. заставалася яшчэ свяцілішча мясц. багіні.

А.В.Іоў.

т. 3, с. 146

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

constitutional

[,kɑ:nstəˈtu:ʃənəl]

1.

adj.

1) канстытуцы́йны

2) кары́сны для здаро́ўя

constitutional exercises — практыкава́ньні, кары́сныя для здаро́ўя

3) істо́тны, гало́ўны

2.

n.

практыкава́ньні, прахо́дка для здаро́ўя, мацыён -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

кіру́нак м.

1. (напрамак) Rchtung f -, -en; usrichtung f -, -en;

2. перан. Rchtung f;

гало́ўны кіру́нак Huptrichtung f;

у гэ́тым кіру́нку in deser Rchtung [Bezehung];

3. (накіраванасць дзеяння, паварот) Verluf m -es, -läufe; Wndung f -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

магістра́ль

(фр. magistral, ад лац. magistralis = галоўны)

1) асноўная, галоўная лінія ў чыгуначных, водных, паветраных, аўтамабільных і іншых шляхах зносін (напр. гарадская м.);

2) галоўная лінія ў сістэме водаправоднай, электрычнай, тэлефоннай ці іншай сеткі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

капіталіза́цыя

(фр. capitalisation, ад лац. capitalis = галоўны)

1) ператварэнне прыбавачнай вартасці ў капітал;

2) вызначэнне каштоўнасці маёмасці па атрыманаму прыбытку;

3) з’яўленне прымет капіталізму (у эканоміцы, дзяржаўным ладзе).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)