недалёкі, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца або адбываецца на нязначнай адлегласці; блізкі. Н. лес. Недалёка (прысл.) ад горада было возера.
2. Такі, які адбываўся нядаўна або адбудзецца, надыдзе неўзабаве. У недалёкім мінулым.
3. перан. Разумова абмежаваны; някемлівы. Н. чалавек.
|| наз. недалёкасць, -і, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
нігілі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
1. Чалавек, які адмаўляе ўсё агульнапрызнанае (кніжн.).
2. Прадстаўнік рускай разначыннай інтэлігенцыі 60-х гадоў 19 ст., якая адмоўна адносілася да традыцый дваранства і прыгонніцтва.
|| ж. нігілі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. нігілі́сцкі, -ая,-ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
ко́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Тое, што і косць (у 1 знач.). Сабака грыз костку.
2. Тое, што і косць (у 5 знач.). Панскай косткі чалавек.
◊
Як костка ў горле (разм.) — пра таго (тое), што вельмі перашкаджае каму-н., даймае каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
ла́паць¹, -пця, мн. -пці, -пце́й, м.
1. Плецены абутак з лыка, бяросты ці вяровак. Лазовыя лапці.
2. перан. Адсталы, некультурны чалавек.
◊
Абуць у лапці (разм., жарт.) — абдурыць, ашукаць і пасмяяцца з каго-н.
|| памянш. ла́пцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. ла́пцевы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
пустэ́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які з рэлігійных меркаванняў адмовіўся ад зносін з людзьмі і пасяліўся ў бязлюдным месцы. Манах-п.
2. перан. Пра чалавека, які жыве ў адзіноце, у бязлюдным месцы.
|| ж. пустэ́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. пустэ́льніцкі, -ая, -ае. Пустэльніцкае жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
разбо́йнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які займаецца разбоем; грабежнік.
2. Свавольнік, балаўнік, нягоднік (звычайна ў звароце; разм., жарт.). Ах, р., што ты робіш!
|| ж. разбо́йніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. разбо́йніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.) і разбо́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
рыба́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Чалавек, які займаецца рыбнай лоўляй як промыслам, а таксама як аматар рыбнай лоўлі. Калі бацька р., дык і дзеці ў ваду глядзяць (з нар.).
|| ж. рыба́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і. -чак.
|| прым. рыба́цкі, -ая, -ае і рыба́чы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
збіра́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які займаецца збіраннем чаго-н. (якіх-н. рэдкасцей, твораў народнай творчасці і пад.). З. фальклору.
2. Ёмішча, у якім збіраецца якая-н. вадкасць (спец.). З. вады.
|| ж. збіра́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1 знач.).
|| прым. збіра́льніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
даро́слы, -ая, -ае.
1. Які выйшаў з дзіцячага ўзросту, набыў сталасць. Д. юнак.
2. у знач. наз. даро́слы, -ага, м., даро́слая, -ай, ж., мн. -ыя, -ых. Чалавек, які дасягнуў поўнай сталасці па гадах, паводзінах, дзеяннях. Дарослыя вялі гутарку на прызбе.
|| наз. даро́сласць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
зава́ла, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Прыстасаванне ў форме металічнага стрыжня або жэрдкі для запірання дзвярэй. Зачыніць дзверы на замок і завалу.
2. Тое, што і завал (у 1 знач.).
3. перан. Лянівы чалавек, лежабок (разм.).
|| прым. зава́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)