ЗАЯ́ВА,
афіцыйнае паведамленне ў вуснай форме; пісьмовая просьба аб чым-небудзь. З. могуць падаваць як фіз., так і юрыд. асобы. Пісьмовая заява, пададзеная з захаваннем пэўных правіл справаводства, набывае сілу афіц. дакумента і падлягае разгляду ў вызначаныя заканадаўствам тэрміны. Вядомы З. і ў міжнар. праве ад імя дзяржаў і іх паўнамоцных прадстаўнікоў.
«ЗАЯ́ВА 32-х»,
даклад, накіраваны 1.2.1921 у Цэнтр. Бюро КП(б)Б 32 беларусамі-камуністамі [С.Г.Булат, П.В.Ільючонак, Я.П.Каранеўскі, А.С.Кудзелька, М.С.Кудзелька (М.Чарот), і інш.]. Быў спробай выпрацаваць праграму адраджэння Беларусі ва ўмовах пераходу ад грамадз. вайны да мірнага развіцця, улічваючы захоп Польшчай Зах. Беларусі, прапаноўвалася сабраць бел. землі ў межах адзінага вытв.-гасп. і этнагр. арганізма і перадаць БССР тэрыторыі, якія засталіся ў складзе РСФСР у час грамадзянскай вайны. Эканам. адносіны з Сав. Расіяй меркавалася будаваць на аснове адзінага гасп. плана, з улікам гіст. асаблівасцей, рэсурса-сыравіннага забеспячэння Беларусі. Значная частка даклада прысвечана нац.-культ. пытанням: развіццю нац. асветы, школы, кнігавыдавецтва, фарміраванню нац. кадраў, пашырэнню ўжывання бел. мовы. Адначасова з дакладам яго аўтары звярнуліся 14.1.1921 з дакладной запіскай у ЦК РКП(б). У 1930-я г. ў час кампаніі супраць т.зв. нацдэмаў «Заява 32-х» была пастаўлена ў віну яе аўтарам як «контррэвалюцыйны акт», «нацыянал-дэмакратычны катэхізіс», «платформа, спісаная ў эсэраўскай арганізацыі» і большасць з іх рэпрэсіравана.
Р.П.Платонаў.
т. 7, с. 26
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАЛЕЙБО́Л
(англ. volley-ball),
камандная спартыўная гульня з мячом. Гуляюць 2 каманды па 6 чал. на пляцоўцы 9 х 18 м, падзеленай на 2 роўныя ч. сеткай (выш. 2,43 м для мужчын і 2,24 м для жанчын). Пасля падачы мяча на пляцоўку саперніка той, скарыстаўшы не больш як 3 удары рукамі па мячы, прычым розных гульцоў, накіроўвае яго над сеткай на процілеглую пляцоўку так, каб мяч апусціўся на зямлю ў межах пляцоўкі ці сапернік у час прыёму мяча парушыў правілы. Гульня складаецца з 3—5 партый, у кожнай з якіх перамагае той, хто першы набярэ 15 ачкоў. Пры ліку 14:14 гульня доўжыцца да перавагі адной з камандаў у 2 ачкі.
Зарадзіўся валейбол у ЗША (1895), пазней пашырыўся ў краінах Усходу (Японія, Кітай), Еўропы. З 1947 дзейнічае Міжнар. федэрацыя валейбола (ФІВБ), з 1948 праводзяцца чэмпіянат Еўропы, з 1949 — свету. У праграме Алімпійскіх гульняў з 1964. У апошнія гады пашырыўся т.зв. пляжны валейбол.
На Беларусі развіваецца з пач. 1920-х г. (Віцебск, Гомель, Мінск). Жаночыя клубы з Мінска займалі 3-е месца ў чэмпіянатах СССР: «Спартак» (1966—67), «Камунальнік» (1986—87), апошні валодаў Кубкам уладальнікаў кубкаў еўрап. краін (1987). Сярод выхаванцаў бел. валейбола чэмпіён Алімпійскіх гульняў (1988), свету (1977) А.Сапега, сярэбраны прызёр Алімпійскіх гульняў (1988) Ю.Сапега.
М.А.Дубіцкі.
т. 3, с. 478
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
catch1 [kætʃ] n.
1. злаўле́нне; лаўле́нне; злоў
2. уло́ў (рыбы)
3. па́стка; падма́н; падэ́сць, хі́трасць;
that’s the catch у тым вось і ўся хі́трасць;
there must be a catch somewhere тут што́сьці не так; тут ёсць не́йкая падэ́сць
4. вы́гадная здабы́ча;
no catch/not much of a catch незайздро́сны набы́так; грош цана́
5. за́саўка; зава́ла; кля́мка; шпінгале́т
6. : with a catch in her voice перары́вістым го́ласам
7. sport кэч
♦
(а) catch 22 «па́стка-22» (парадаксальная сітуацыя, з якой няма выйсця); «зачарава́нае ко́ла»
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
expect [ɪkˈspekt] v.
1. спадзява́цца, разлі́чваць;
expect smb. to do smth. разлі́чваць, што хто-н. зро́біць што-н.;
We expect them to help us. Мы разлічваем, што яны нам дапамогуць.
2. чака́ць;
He was not expecting any visitors. Ён не чакаў ніякіх наведвальнікаў.
3. меркава́ць, ду́маць;
Will they come? – Yes, I expect so. Яны прыйдуць? – Я мяркую, што так.
♦
be expecting a baby/a child infml быць цяжа́рнай;
She is expecting a child in May. Яна чакае дзіця ў маі.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
happen [ˈhæpən] v.
1. адбыва́цца, здара́цца;
happen to smb./smth. адбыва́цца, здара́цца з кім-н./чым-н.
2. ака́звацца, апына́цца (дзе-н.) выпадко́ва;
I happened to be there. Я выпадкова быў там.
♦
anything can/might happen усё мо́жа зда́рыцца/адбы́цца;
these things happen тако́е здара́ецца;
as it happens/happened на здзіўле́нне;
He agrees with me, as it happens. На здзіўленне, ён згодны са мною;
it so happened that… так зда́рылася, што…
happen on [ˌhæpənˈɒn] phr. v. dated знайсці́ што-н. выпадко́ва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
that1 [ðæt, ðət] pron. (pl. those)
1. той, та́я, то́е; гэ́ты, гэ́та
2. які́, што;
This is the girl that I saw. Вось дзяўчына, якую я бачыў;
by that гэ́тым са́мым;
What do you mean by that? Што вы маеце на ўвазе?
♦
that is (to say) а і́менна, гэ́та зна́чыць, менаві́та;
that’s that! нічо́га не зро́біш!; вось так!;
that’ll do! хо́піць!; до́сыць!;
that’s right! пра́вільна!;
that’s more like it! гэ́та і́ншая спра́ва!;
oh that! во каб!;
like that такі́м чы́нам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
well5 [wel] interj.
1. ну, ну вось, ну дык што (выражае здзіўленне, згоду, сумненне, уступку і да т.п.);
Well, you do surprise me! Ну і дзіва!;
Well, here we are at last! Ну вось, нарэшце мы тут!;
Well done! Здорава! (выражае адабрэнне);
Well met! Якая прыемная сустрэча!
2. так, такі́м чы́нам (ужываецца як уступнае слова пры заўвазе або для ўзнаўлення размовы);
Well, the next day… Такім чынам, на наступны дзень…
♦
well I never (did)! dated ну і ну! (выражае здзіўленне)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Parthis mendacior
Ілжывыя больш за парфян*.
Лживее парфян.
бел. Ілжэ не падсяваючы. Ён не ступіць, каб не залгаў. Не брахне, дык не дыхне. У яго залгаць, як арэх раскусіць. Не быў на той даліне, дзе праўду дзялілі.
рус. Врёт как сивый мерин. Врёт и глазом не смигнёт. Врёт, что помелом метёт. Врёт, людей не стыдится и Бога не боится. Так соврёт, что и не перелезешь. Так путает, что и сам дороги домой не найдёт. Не в подъём человеку врёт. Врёт, как водой бредёт.
фр. Mentir comme un arracheur de dents (Врать как зубодёр). Mentir comme un laquais (Врать как лакей). Mentir comme une oraison funèbre (Врать как надгробная речь). Mentir comme une épitaphe (Врать как эпитафия).
англ. Lie like a gas-meter (Врать как газовый счётчик).
нем. Er lügt wie gedruckt (Он врёт как по печатному).
* Парфяне ‒ ваяўнічы іранскі народ; парфяне славіліся вераломствам i лжывасцю.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
зляпі́ць сов.
1. в разн. знач. слепи́ть; (построить наспех — ещё) сгороди́ть;
з. гняздо́ — слепи́ть гнездо́;
з. лісты́ папе́ры кле́ем — слепи́ть листы́ бума́ги кле́ем;
сяк-так ~пі́ў апавяда́нне — ко́е-ка́к слепи́л расска́з;
з. буда́н — слепи́ть (сгороди́ть) шала́ш;
2. слепи́ть; извая́ть;
з. бюст з глі́ны — слепи́ть (извая́ть) бюст из гли́ны;
з. снегаву́ю ба́бу — слепи́ть сне́жную ба́бу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пяць I числит. пять;
пяць у пяць — пя́тью пять;
у пяць разо́ў — в пять раз, впя́теро;
◊ ні ў пяць ні ў дзе́сяць — ни туда́ ни сюда́; ни так ни э́так;
ве́даць як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев
пяць II несов., разг. (создавать напряжение) жать;
пінжа́к пне ў пляча́х — пиджа́к жмёт в плеча́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)