перо́ в разн. знач. пяро́, -ра́ ср., мн. пёры, -раў, собир. пе́р’е, -р’я ср.;

стра́усовое перо́ стра́усавае пяро́;

перо́ руля́ пяро́ руля́;

торго́вля перо́м и пухо́м га́ндаль пе́р’ем і пу́хам;

ве́чное перо́ ве́чнае пяро́;

◊

про́ба пера́ спро́ба пяра́;

о́строе перо́ во́страе пяро́;

одни́м ро́счерком пера́ адны́м ро́счыркам пяра́;

взя́ться за перо́ узя́цца за пяро́;

что напи́сано перо́м, того́ не вы́рубишь топоро́м посл. сло́ва — ве́цер, а пісьмо́ — грунт; што напіса́на пяро́м, не вы́сечаш і сяке́рай;

ни пу́ха, ни пера́ лаўцу́ з аўцу́; дай, бо́жа, каб было́ ўсё го́жа.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

убира́ться

1. (управляться) разг. упраўля́цца, спраўля́цца; упарадко́ўвацца;

убира́ться с хле́бом упраўля́цца (упарадко́ўвацца) са збо́жжам;

2. уст. (укладываться) укла́двацца; (умещаться) убіра́цца; умяшча́цца; (влезать) ула́зіць;

слова́ убира́ются в одну́ строку́ сло́вы ўмяшча́юцца (убіра́юцца) у адзі́н радо́к;

3. (украшаться) убіра́цца, прыбіра́цца;

го́род убира́лся к пра́зднику го́рад убіра́ўся (прыбіра́ўся) да свя́та;

4. (уходить, уезжать) разг. выбіра́цца;

убира́йтесь отсю́да! выбіра́йцеся адгэ́туль!;

убира́йтесь подобру́-поздоро́ву выбіра́йцеся паку́ль цэ́лыя;

5. страд. прыма́цца; забіра́цца; здыма́цца, скру́чвацца; падыма́цца, прыбіра́цца; убіра́цца; збіра́цца; склада́цца, скла́двацца; хава́цца; умяшча́цца; прыма́цца, устараня́цца; здыма́цца, зні́мацца; выдаля́цца, выганя́цца, праганя́цца; см. убира́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Како́шнік 1 ’галаўны ўбор, намітка’ (Бяльк.), ’старадаўні рускі жаночы галаўны ўбор у выглядзе ўпрыгожанага шчытка пад ілбом’ (БРС, ТСБМ). Слова ў другой фіксацыі неабходна лічыць русізмам, больш цяжкая справа з усх.-бел. лексемай. Адпаведнік гэтаму слову ў рус. мове: кокошник ’жаночы галаўны ўбор («кичкообразныя, полотенчатый, в виде чепца, шапочки, …широкой туфли, шитой золотом и позументом») і да т. п.’, змястоўнае апісанне рэалій дае СРНГ, 14, 101–102. Месца распаўсюджання слова — пск., цвяр., калуж., валаг., наўг. і інш., у глыбіні рус. моўнай тэрыторыі, сведчыць аб тым, што рус. лексема, паралелей да якой у іншых мовах не знаходзіцца, з’яўляецца інавацыяй. Бел. у такім разе або непасрэдна суадносіцца з рус. (у выніку гістарычнай сувязі ўсх.-бел. гаворак з рус.), або пранікненне з рус. гаворак. Нельга выключыць і магчымасці прыўнясення слова перасяленцамі. Што датычыцца матываў намінацыі рус. лексемы, можна саслацца на даследаванне Зяленіна, які меркаваў, што тэрмін суадносіцца з назвай курыцы (або пеўня) кокошь па той прычыне, што рэалія нагадвае грэбень на галаве птушкі (Russ. Volksk., 234 і наст.; там і малюнак). Іншыя назвы галаўнога ўбору, звязаныя з назвай птушкі: рус. кокоша, кокошка, сорока.

◎ Како́шнік 2 ’капытнік, Calla palustris’ (мін., Кіс.; Касп.; чэрв., Нар. лекс.), какочнік ’тс’ (він., Ганч.; Кіс.). Какошнік як ’бабоўнік’ (Жд. 2), аднак, відавочна, што тут размова ідзе аб той жа расліне (параўн. нар. сінонімы для Calla palustris: заячы бабоўнік, бобак, бабоўнік), а зусім не пра бабоўнік ’Laburnum’ — ядавітую расліну, назва якой у бел. мове калькуе рус. тэрмін бобовник і з’яўляецца вельмі няўдалай, паколькі ў бел. гаворках лексема бабоўнік азначае расліну Calla або Menyanthes. Гэтыя расліны непадобныя, аднак у іх падобныя па форме карэнні, што тлумачыць аднолькавасць назвы. Як сінонім да бабок ’Menyanthes’ падае слова бабоўнік і ТСБМ, прыводзячы трэцім значэннем ’Laburnum’. Відавочна, што тут недакладнасць тлумачэння лексемы какошнік (Жд. 2): ужыта для дэфініцыі народная назва. Адсутнасць шматлікіх сінонімаў у бел. гаворках для расліны Menyanthes дазваляе думаць, што какошнік у мінска-маладзечанскім слоўніку азначае толькі ’ < аІІа’ і нельга меркаваць аб магчымым пераносе назвы какошнік на Menyanthes. Зафіксаваны варыянт какочнік уяўляе спробу паказаць унутраную форму або трансфармацыю «суфікса» на больш падыходзячыя ў выніку дээтымалагізацыі лексемы. Фармальныя паралелі да гэтага слова ў рус. кокошник; дакладных адпаведнікаў няма. Улічваючы, што ўтваральная аснова ў бел. мове вельмі рэдка прадстаўлена (гл. какотках і інш.), можна дапусціць, што тэрмін какошнік стары — бел. інавацыя даўняга перыяду або наогул архаізм; у слав. мовах няма агульнай назвы для Calla. Апошняе меркаванне, аднак, толькі дагадка. Матывацыя суаднесенасці назвы расліны з тэрмінам для птушкі раскрываецца праз сінонімы петушкі. пеўнікі (гом., Кіс.), гуска, птушкі (маг., Кіс.), пітушкі (Бяльк.) і вядомыя меркаванні, паводле якіх так называюцца расліны з белым колерам кветак або са спалучэннем белага і жоўтага. Параўн. яшчэ рус. белокрыльник.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

залаты́

1. прил., в разн. знач. золото́й; (поэт., уст. — ещё) злато́й;

~ты́я ро́ссыпы — золоты́е ро́ссыпи;

з. пярсцёнак — золото́е (злато́е) кольцо́;

2. в знач. сущ. (монета) золото́й;

○ з. запа́с — золото́й запа́с;

◊ абяца́ць ~ты́я го́ры — обеща́ть (сули́ть) золоты́е го́ры;

~та́я во́сень — золота́я о́сень;

~та́я галава́ — золота́я голова́;

~та́я мо́ладзь — золота́я молодёжь;

~та́я сярэ́дзіна — золота́я середи́на;

~то́е вясе́лле — золота́я сва́дьба;

~то́е руно́ — золото́е руно́;

з. век — золото́й век;

~ты́я ру́кі — золоты́е ру́ки;

~ты́я сло́вы — золоты́е слова́;

~та́я жы́ла — золота́я жи́ла;

з. дождж — золото́й дождь;

~то́е дно — золото́е дно;

з. цяле́ц — золото́й теле́ц

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

сказа́ць сов., в разн. знач. сказа́ть;

◊ дарэ́чы с. — кста́ти сказа́ть;

каб ~за́ў... — добро́ бы...;

лёгка с. — легко́ сказа́ть;

скажы́(це), калі́ ла́ска! — скажи́(те), пожа́луйста!; скажи́(те) на ми́лость!;

ця́жка с. — тру́дно сказа́ть;

мо́жна с. — вводн. сл. мо́жно сказа́ть;

так с. — вводн. сл. так сказа́ть;

няма́ чаго́ с.! — не́чего сказа́ть!;

с. сваё сло́ва — сказа́ть своё сло́во;

смех с. — смешно́ сказа́ть;

язы́к не паваро́чваецца с. — язы́к не повора́чивается сказа́ть;

ні ў ка́зцы с., ні пяро́м апіса́ць — нар.-поэт. ни в ска́зке сказа́ть, ни перо́м описа́ть;

як сказа́ць — как сказа́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

drop

[drɑ:p]

1.

n.

1) кро́пля f.

2) крыха́ f. (чаго́-н.)

3) рапто́ўнае зьніжэ́ньне; зьмяншэ́ньне

a drop in prices — зьніжэ́ньне цэ́наў

2.

v., (-pp-)

1) ка́паць

2) па́даць

3) рапто́ўна зьніжа́цца, зьмянша́цца

4) пакіда́ць; перапыня́ць (рабо́ту, тэ́му)

Let the matter drop — Пакі́ньма пра гэ́та гу́тарыць

5) прапуска́ць

You dropped something — Вы не́шта прапусьці́лі

6) сьціша́ць, паніжа́ць

to drop the voice — сьці́шыць го́лас

7) прапушча́ць, прапуска́ць

This word can be dropped from the sentence — Гэ́тае сло́ва ў ска́зе мо́жа быць прапу́шчанае

•

- drop in the bucket

- Drop it!

- Drop me a line

- drop out

- drop over

- drop off

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

it

[ɪt]

1.

pron.

1) ён, яна́, яно́

poss. – its яго́ны, е́йны, яго́ны

pl. n. – they яны́

poss. – their or theirs і́хні

obj. – them яны́

demonstr. гэ́та, вось

Here is your paper; read it — Вось твая́ газэ́та, чыта́й яе́

2) у ро́лі дзе́йніка зь безасабо́вым дзеясло́вам

it is raining — Ідзе́ дождж

it is cold — Хало́дна

it snows in winter — Узі́мку ідзе́ сьнег . 3. у ро́лі дапаўне́ньня

He thinks he’s it — Ён лічыць сябе́ не́чым ва́жным

2.

n.

1) (у гу́льнях) гуле́ц, які́ му́сіць лавіць, шука́ць, адга́дваць

2) informal не́шта прыва́бнае, апо́шняе сло́ва мо́ды

She has it — Яна́ ма́е не́шта прыва́бнае

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

of

[ʌv, unstressed əv]

prep.

1) (слу́жыць для выка́званьня прынале́жнасьці, матэрыя́лу, я́касьці)

the house of my ancestors — дом маі́х про́дкаў

2) з

a house of bricks — дом з цэ́глы

a house of six rooms — дом з шасьці́ пако́яў

a look of pity — жа́лю ва́рты вы́гляд

a man of his word — чалавек сло́ва

3) ад; пра

north of Ottawa — на по́ўнач ад Ата́вы

to think well of someone — до́бра ду́маць пра каго́-н.

the news of the victory — ве́стка пра перамо́гу

•

- die of grief

- one of them

- of late years

- smell of onions

- the drinking of water

- the writings of Shakespeare

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Гарму́шка ’страва, прыгатаваная з вады, кусочкаў хлеба і солі’ (Сцяшк.), ’накрышаны ў малако (часам у пасоленую ваду) хлеб; цура’ (Сцяц.), гарму́шка ’цура’. Паводле Сцяц. Нар. (49), запазычанне з польск. farmuszka, faramuszka, warmuszka (< ням.) ’поліўка з вады, піва і хлеба; густая поліўка з мукі і інш.’ Аднак можна меркаваць, што слова ўзнікла азванчэннем (к‑ > г‑ пры наяўнасці ў слове санорных гукаў р, м) з карму́шка ’тс’ (гл. карму́шка 2 ў Сцяшк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гліцэры́н ’гліцэрын’ (ТСБМ). Рус. глицери́н. У бел. мове часцей ужываецца ў форме гліцэры́на. У такой жа форме слова раней было вядома і ў рус. мове (глицерина). Паводле Фасмера (1, 413), запазычанне з ням. Glyzerin ’тс’. Шанскі (1, Г, 94) мяркуе, што запазычанне магло быць як з ням., так і з франц. мовы. Але можна думаць, што бел. форма гліцэры́на хутчэй указвае на польск. мову як непасрэдную крыніцу запазычання. Параўн. польск. gliceryna.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)