ксерагра́фія

(ням. Xerographie, ад гр. kseros = сухі + grapho - пішу)

спосаб фатаграфічнага атрымання адлюстравання, заснаваны на пераўтварэнні прамянёвай энергіі ў электрычную.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дакумента́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дакумента, з’яўляецца дакументам. Дакументальны матэрыял. Дакументальнае афармленне справы. // Заснаваны на дакументах, сапраўдных жыццёвых фактах. Дакументальная аповесць. Дакументальны фільм. □ «Белазерскі дзённік» — твор дакументальны. Я захоўваю сапраўдныя прозвішчы герояў, і, як у коокным дакументальным творы, усе падзеі тут адпавядаюць сапраўднасці. Дадзіёмаў. // Уласцівы дакументу; такі, як у дакуменце. Дакументальная дакладнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утыліта́рны, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на імкненні да практычнага выкарыстання, прымянення чаго‑н.; практычны. Максім Багдановіч ставіць і вырашае праблему ідэйна-мастацкай вартасці паэтычных твораў і іх утылітарнай ролі для грамадства. Майхровіч. Замак меў чыста утылітарнае прызначэнне і быў месцам, дзе насельніцтва хавалася на перыяд ваеннай небяспекі. «Помнікі». // Які мае практычнае прымяненне; прыкладны. Утылітарныя веды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акцыяне́рны

(ад фр. actionnaіrе = акцыянер)

заснаваны на акцыях;

а-ае таварыства — асноўная арганізацыйная форма прадпрыемстваў, капітал якіх утвараецца шляхам продажу акцый.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

хары́зма

(гр. charisma = міласць, боскі дар)

1) выключная адоранасць (аб святых);

2) высокі аўтарытэт, заснаваны на ўменні падначальваць іншых сваёй волі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

тані́чны ​1, ‑ая, ‑ае.

Заснаваны на захаванні пэўнай колькасці націскаў у радку пры адвольнай колькасці ненаціскных складоў паміж націскнымі. Танічная сістэма вершаскладання. □ Верш Шаўчэнкі, як заўважае аўтар, гэта не што іншае, як танічны верш з двума моцнымі акцэнтамі ў кожным радку. Рагойша.

[Ад грэч. tonos — павышэнне голасу, тону, націску ў слове.]

тані́чны ​2, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да тонусу арганізма, асобных яго органаў. Танічны рэфлекс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электро́нны ​1, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да электрона ​1; які складаецца з электронаў. Электронны прамень. Электронны паток. Электронная тэорыя.

2. Заснаваны на выкарыстанні ўласцівасцей электрона. Электронны мікраскоп.

•••

Электронная лямпа гл. лямпа.

электро́нны ​2, ‑ая, ‑ае.

Зроблены з электрону ​2 (у 1 знач.), з электронам.

•••

Электронная бомба — запальная бомба, у якой тэрмітнай масай з’яўляецца электрон ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узае́мна прысл, узае́мны gégenseitig, wéchselseitig, béiderseitig; auf Gégenseitigkeit berúhend (заснаваны на ўзаемнасці);

пры́нцып узае́мнай пава́гі das Prinzíp der gégenseitigen Áchtung;

пры́нцып узае́мнай вы́гады das Prinzíp des gégenseitigen Vórteils;

узае́мны дзеясло́ў грам reziprókes Verb;

ім патрэ́бна узае́мная падтры́мка sie sind aufeinánder ángewiesen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Прыго́н перан. ’грамадскі лад, заснаваны на прыгонным праве; прыгонніцтва; дармавая прымусовая праца сялян на памешчыка ў часы прыгоннага права; паншчына; збор працаўнікоў, якіх прыгналі на паншчыну’ (Мік., Мядзв., Др.-Падб., Нас., Гарэц., Ласт., Байк. і Некр., Касп., ТСБМ, ЛА, 3), прыго́н, пріго́н ’прыгон, паншчына’ (клім., Бяльк.), прыго́н, прыгуо́н ’тс’ (Сл. ПЗБ), прыго́ншчына ’прыгонніцтва’ (Нік. Очерки), прыго́ннік ’прыгонны селянін; працаўнік, якога прыгналі на паншчыну; працаўнік, якога нанялі на пэўны тэрмін працаваць 2–3 дні ў тыдзень’ (Нас., Ласт., Байк. і Некр., Касп.), прыго́нка, прыго́нніца ’прыгонная сялянка; працаўніца, якую прыгналі на паншчыну’ (Нас.); параўн. з процілеглымі значэннямі: прыго́ннік ’памешчык, які карыстаўся прыгонным правам, меў прыгонных сялян; рэакцыянер’ (ТСБМ), прыго́ншчык ’той, хто прыганяе або назірае за працай на паншчыне, падганяе да працы’ (Нас., Байк. і Некр.). Ст.-бел. пригнати, пригоняти, пригнатися, пригонатаи ’наглядчык’ (Сл. Скарыны). Да прыганя́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

асацыяты́ўны

(ад лац. associare = далучаць)

заснаваны на сувязі, калі ідэя, уяўленне ўзнікае ў памяці дзякуючы падабенству, сумежнасці або процілегласці з іншай ідэяй, уяўленнем.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)