głowa

głow|a

ж.

1. галава;

ból ~y — галаўны боль;

zawrót ~y — галавакружэнне;

2. галава; розум;

tęga ~a — талковы чалавек;

ciasna ~a — абмежаваны розум;

szalona ~a — вар’ят;

3. галава; жыццё;

dać (położyć) ~ę — скласці галаву; аддаць жыццё; загінуць;

4. галава; душа; чалавек;

butelka piwa na ~ę — бутэлька піва на чалавека;

produkcja na ~ę ludności — вытворчасць на душу насельніцтва (на чалавека);

5. галава; кіраўнік;

~a państwa — кіраўнік дзяржавы;

~a domu — гаспадар [дому];

~a rodziny — галава сям’і;

6. галава (шарападобны прадмет);

~a sera — галава сыру;

~a kapusty — галоўка (качан; вілок) капусты;

~a do pozłoty — дурная галава;

w ~ach łóżka — у галавах;

ma zielono w ~ie — у яго вецер у галаве;

zachodzić w ~ę — ламаць галаву;

~a do góry! — вышэй галаву!;

mieć ~ę na karku — мець галаву на плячах;

stracić ~ę — згубіць галаву, разгубіцца;

całkiem mi to wyleciało z ~y — я зусім запамятаваў пра гэта; у мяне гэта вылецела з галавы;

sukces uderzył mu do ~y — поспех ударыў яму ў галаву; галава ад поспеху закруцілася;

bić na ~ę — а) перамагаць;

перавышаць;

nie zawracaj sobie ~y — не дуры (не тлумі) сабе галавы;

co ~a, to rozum — што галава, то і розум;

przyszło mi do ~y, że ... — мне прыйшло ў галаву, што...; я падумаў, што...;

jak ~a głupia, to i nogom źle — за дурной галавой нагам неспакой

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

кіраўнік, начальнік, галава, загадчык, распарадчык, старшы, камандзір, адміністратар; верхавод (разм.); шэф (кніжн.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

bean

[bi:n]

n.

1) фасо́ля f., боб -у m.

2) зе́рне а́вы)

3) Sl. галава́ f.

4) Slang грош -а m.

not a bean — ні граша́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

цвяро́зы

1. (не п’яны) nüchtern;

2. перан. (разважлівы) nüchtern, vernünftig; schlich (дзелавы);

мець цвяро́зы по́гляд gesnde nsichten hben;

цвяро́зы чалаве́к ein nüchterner Mensch;

цвяро́зая галава́ ein klrer Kopf

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

гара́чы

1. heiß; furig, glühend, brnnend (пякучы);

гара́чая е́жа wrmes ssen;

перан. гара́чая галава́ Htzkopf m -(e)s, -köpfe;

гара́чы час wo mit Hchdruck gerbeitet wird, hiße Phse

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кру́гам прысл.:

у мяне́ галава́ ідзе́ кру́гам ich weiß nicht, wo mir der Kopf steht; ein Mühlrad geht mir im Kpfe herm;

се́сці кру́гам sich im Kreis stzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

глава́I ж.

1. (главное лицо) галава́, -вы́ ж.; (председатель) старшыня́, -ні́ м.; (руководитель) кіраўні́к, -ка́ м.; (вождь) правады́р, -ра́ м.;

глава́ прави́тельства кіраўні́к ура́да;

глава́ семьи́ галава́ сям’і́ (старэ́йшы ў сям’і́);

2. архит. ку́пал, -ла м.;

3. (голова) уст. галава́, -вы́ ж.;

склони́ть главу́ схілі́ць галаву́;

во главе́ с (кем) на чале́ з (кім);

быть (идти́, стоя́ть) во главе (кого, чего) быць (ісці́, стая́ць) на чале́ (каго, чаго);

поста́вить, положи́ть во главу́ угла́ паста́віць, пакла́сці ў асно́ву (у асно́ву асно́ў).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пагалоўшчына ’пагалоўны падатак’ (Нас.), ’частавинне свежыной тых, хто дапамагаў забіць, разабраць і спарадкаваць кабана’ (Сл. ПЗБ, Нар. сл., мядз.). Рус. поголовщина ’пагалоўны збор, узбраенне, паўстанне’, ст.-рус. поголовщина (‑чина, ‑шина) (XVII ст.) ’пагалоўны падатак; забойства; пакута за забойства, усеагульны вайсковы збор’, польск. glówszczyżna ’пакута за забойства (за галаву)’. Да галава. (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БАБУІ́Н,

жоўты павіян (Papio cynocephalus), вузканосая малпа сям. мартышкападобных. Пашыраны ў Цэнтр. і Усх. Афрыцы. Жыве ў стэпавых і гарыстых мясцовасцях.

Даўж. цела да 75 см, хваста 60 см. Афарбоўка поўсці жаўтаватая (адсюль другая назва). Склад цела моцны. Морда падоўжаная, галава падобная на сабачую. Валасяное покрыва шорсткае, доўгае. Вядзе наземны спосаб жыцця. Жыве вял. (да некалькіх сотняў) статкамі. Корм раслінны і жывёльны.

т. 2, с. 194

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ацяжэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

1. Стаць важкім, цяжэйшым. На калючках збіраюцца буйныя кроплі і, ацяжэўшы,.. падаюць на жвір. Брыль.

2. Стаць нерухомым, вялым; перастаць нармальна дзейнічаць (ад стомы, ап’янення, болю і пад.). У жураўкі-жорава Галава, як волава — Ацяжэла, не падняць, Боль такі, што не суняць. Шушкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)