Verbum

магчы́, магу́, мо́жаш, мо́жа; мог, магла́, -ло́; незак., з інф.

1. Быць у стане, мець магчымасць (рабіць што-н.).

М. працаваць.

2. Мець права, абавязак.

Не можам атэставаць.

3. Абазначае верагоднасць, магчымасць якога-н. дзеяння.

Можа паказацца.

◊

Не магчы (не ўмець) звязаць двух слоў (разм., неадабр.) — пра няўменне прыгожа, звязна гаварыць, выказваць свае думкі.

Не можа быць! — вокліч, які выказвае недавер, сумненне, здзіўленне і пад.

Не можа быць (і) гаворкі — нельга нават і гаварыць аб выкананні, здзяйсненні чаго-н.

|| зак. змагчы́, змагу́, змо́жаш, змо́жа; змог, змагла́, -ло́; змажы́.

няме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца нямым, траціць здольнасць гаварыць.

2. перан. Змаўкаць, застываць у маўчанні.

Н. ад захаплення.

3. перан. Траціць адчувальнасць; рабіцца нерухомым.

Ногі нямеюць ад холаду.

|| зак. аняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

жава́ць, жую́, жуе́ш, жуе́; жуём, жуяце́, жую́ць; жуй; жава́ны; незак., што.

1. Размінаць ежу або што-н. зубамі.

Ж. кавалак хлеба.

2. перан. Доўга і нудна гаварыць, разбіраць адно і тое ж (разм.).

Ж. пытанне цэлую гадзіну.

|| наз. жава́нне, -я, н.

бараба́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак.

1. Біць у барабан (у 1 знач.).

2. Часта і дробна стукаць па чым-н. (разм.).

Дождж барабаніць.

3. перан., што і без дап. Гучна, невыразна, без майстэрства гаварыць, чытаць, іграць на якім-н. інструменце.

парадо́кс, -у, мн. -ы, -аў, м. (кніжн.).

1. Думка, меркаванне, якое разыходзіцца з агульнапрынятымі поглядамі і на першы погляд нібы супярэчыць разумнаму сэнсу.

Гаварыць парадоксамі.

2. З’ява, якая здаецца неверагоднай і нечаканай.

|| прым. парадакса́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

П. вывад.

плаксі́вы, -ая, -ае.

1. Які часта плача, заўсёды гатоў плакаць.

Плаксівае дзіця.

2. Такі, які бывае пры плачы, які выражае гатоўнасць плакаць.

П. голас. П. твар.

Гаварыць плаксіва (прысл.).

3. Які любіць скардзіцца, наракаць.

П. чалавек.

|| наз. плаксі́васць, -і, ж.