Verbum

но́жык, -а, мн. -і, -аў, м.

Тое, што і нож; невялікі нож.

Складаны н.

|| памянш. ласк. но́жычак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.

но́здра, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

Адна з парных вонкавых адтулін носа.

Дым лезе ў ноздры.

|| прым. но́здравы, -ая, -ае.

но́каць, -аю, -аеш, -ае; незак., на каго і без дап. (разм.).

Паганяючы крыкам «но», прымушаць ісці хутчэй.

|| аднакр. но́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. но́канне, -я, н.

но́нсэнс, -у, м.

Бяссэнсіца, недарэчнасць, бязглуздзіца.

но́раў, -раву, мн. -равы, -аў, м.

1. Характар, сукупнасць душэўных якасцей.

Круты н.

Розныя па нораве.

2. Звычай, уклад жыцця, звычка.

◊

З норавам — упарты, наравісты.

норд, -у, М но́рдзе, м. (спец.).

Поўнач, паўночны напрамак, а таксама паўночны вецер.

Н.-вест. (паўночны захад, паўночна-заходні вецер). Н.-ост (паўночны ўсход, паўночна-ўсходні вецер).

|| прым. но́рдавы, -ая, -ае.

но́рка¹, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

Драпежны пушны звярок сямейства куніцавых з густой бліскучай поўсцю, а таксама футра гэтага звярка.

|| прым. но́ркавы, -ая, -ае.

Норкавая шуба.

но́рка² гл. нара.

но́рма, -ы, мн. -ы, норм і -аў, ж.

1. Устаноўленая мера, сярэдняя велічыня чаго-н.

Н. выпрацоўкі.

Н. выпадзення ападкаў.

2. пераважна мн. Агульнапрызнаныя, узаконеныя ў пэўным асяроддзі правілы паводзін людзей у грамадстве.

Дыпламатычныя нормы.

3. Устаноўленае, агульнапрынятае правіла ў мове, літаратуры.

Нормы беларускай літаратурнай мовы.

4. Загаловак кнігі, звычайна скарочаны, які даецца дробным шрыфтам на першай старонцы кожнага друкаванага аркуша ўнізе з левага боку (спец.).

◊

Прыйсці (увайсці) у норму — прыйсці да звычайнага стану.

нос, -а, мн. насы́, насо́ў, м.

1. Орган нюху, які знаходзіцца на твары чалавека або мордзе жывёлы.

Н. з гарбінкай.

2. Дзюба ў птушкі.

Бусляняты закідваюць насы ўгору.

3. Пярэдняя частка судна, лодкі, самалёта і пад.

4. Аб выступаючай пярэдняй частцы якога-н. прадмета.

5. Тое, што і насок (у 2 знач.).

Туфлі з вострымі насамі.

○

Рымскі нос — вялікі, правільнай формы нос з гарбінкай.

◊

Бубніць сабе пад нос (разм.) — гаварыць вельмі ціха, незразумела.

Вадзіць за нос каго — абяцаць і не выконваць; уводзіць у зман (разм.).

Вярнуць нос (разм.) — адносіцца да каго-н. з пагардай.

Драць нос — важнічаць, задавацца (разм.).

3-пад (самага) носа (узяць, украсці; разм.) — на вачах у каго-н., у непасрэднай блізкасці ад каго-н.

На носе (разм.) — вельмі скора, у самы блізкі час (адбудзецца што-н.).

Носам рыць (груб.) — выказваць сваю незадаволенасць кім-, чым-н.

Нос у нос; носам к носу (разм.) — вельмі блізка адзін да аднаго.

Пад самым носам (разм.) — блізка, у непасрэднай блізкасці ад каго-, чаго-н.

Пакінуць з носам каго (разм.) — абдурыць, падмануць.

Соваць нос (разм., неадабр.) — умешвацца не ў сваю справу.

|| памянш.-ласк. но́сік, -а, мн. -і, -аў м. (да 1 знач.), насо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м. (да 1 і 5 знач.).

|| прым. насавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).