Verbum

ра́на¹, -ы, мн. -ы, ран, ж.

1. Пашкоджанне тканак жывога арганізма, парушэнне яго цэласнасці.

Агнястрэльная р.

2. перан. Душэўны боль, пакуты.

Душэўная р.

|| памянш. ра́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

|| прым. ра́навы, -ая, -ае.

Ранавая інфекцыя.

раскусі́ць, -кушу́, -ку́сіш, -ку́сіць; -ку́шаны; зак.

1. што. Кусаючы, раздзяліць на часткі.

Р. арэх.

2. перан., каго-што. Распазнаць, добра ўведаць (разм.).

Я даўно раскусіў гэтага чалавека.

Р. задуму хітраца.

|| незак. раску́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. раску́сванне, -я, н.

расслаі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -сло́іцца; зак.

1. Раздзяліцца на слаі (у 1 знач.).

Горная парода расслаілася.

2. перан. Раздзяліцца на сацыяльныя групы, праслойкі.

|| незак. рассло́йвацца, -аецца.

|| наз. расслае́нне, -я, н. і рассло́йка, -і, ДМ -йцы,

роданача́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Продак, ад якога вядзе свой пачатак род¹ (у 2 знач.).

2. перан. Тое, што і заснавальнік.

В.

Дунін-Марцінкевіч і Ф.

Багушэвіч — роданачальнікі беларускага крытычнага рэалізму.

|| ж. роданача́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

руль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Прыстасаванне для кіравання рухам судна, самалёта, аўтамабіля.

Р. аўтамабіля.

Паветраны р. (у лятальнага апарата). Сядзець, стаяць за рулём.

Стаяць каля руля (таксама перан.: кіраваць; кніжн.).

|| прым. рулявы́, -а́я, -о́е.

Рулявое кола.

Рулявое кіраванне.

самату́жны, -ая, -ае.

1. Які вырабляецца ўручную або мае адносіны да вытворчасці дамашнім, ручным, не фабрычным спосабам; недасканалы, прымітыўны па выкананні.

Саматужныя вырабы.

Саматужная майстэрня.

2. перан. Неарганізаваны, адасоблены; малакваліфікаваны.

Саматужныя прыёмы.

|| наз. самату́жнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

сіло́, -а́, мн. сі́лы і (з ліч. 2, 3, 4) сілы́, сі́лаў, н.

1. Прыстасаванне ў выглядзе петляў для лоўлі птушак і дробных жывёлін.

2. перан. Пастка.

Ставіць с. на каго-н.

|| прым. сіло́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

скаці́цца, скачу́ся, ско́цішся, ско́ціцца; зак.

1. Коцячыся па паверхні, спусціцца, з’ехаць, упасці.

Мячык скаціўся з гары.

2. перан. Адысці, адступіць (звычайна ад чаго-н. перадавога, прагрэсіўнага).

С. ў балота бюракратызму.

|| незак. ско́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. ско́чванне, -я, н.

скірава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак.

1. Пайсці ў якім-н. напрамку.

С. да лесу.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Прыняць пэўны кірунак, схіліцца куды-н.

Жыццё скіравалася ў лепшы бок.

|| незак. скіро́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

служы́цель, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Работнік, слуга (у 1 знач.).

2. Ніжэйшы служачы ў некаторых установах.

С. у тэатры.

С. у музеі.

3. перан., чаго. Той, хто служыць чаму-н. (высок.).

С. навукі.

○

Служыцель культу — духоўная асоба.