1. Зрабіць больш павольным (рух, ход і пад.). Цягнік сцішыў ход. Неўзабаве спыніўся.Адамчык.Сцішыў [чалавек] крок, назад, глядзіць. Не, нікога ў полі.Прыходзька.// Затрымаць, прыцішыць каго‑, што‑н. Сава сцішыў каня на мерную рысь.Пестрак.Амелька сцішыў свой матацыкл.Якімовіч.
2. Супакоіць, рассеяць хваляванне і пад. [Костусь] сцішыў Галену. Яна пакінула плакаць.Чорны.// Прымусіць або ўгаварыць каго‑н. перастаць крычаць, шумець і пад. Дарэмна Грыбок спалохана спрабаваў сцішыць людзей — гоман, крыкі, абурэнне, злосць, смех віравалі ў хаце.Мележ.// Вымусіць спыніць якія‑н. дзеянні, учынкі; уціхамірыць каго‑н. [Зэня да Нахлябіча:] — Калі вы не пакінеце ўсяго гэтага, дык ведаеце што? Тады вас трэба будзе сцішыць.Чорны.
3. Паменшыць у сіле, аслабіць; зрабіць менш адчувальным. Сцішыць боль. □ Гэта толькі ў хаце здавалася, што мяцеліца сцішыла сваю гульню.Кандрусевіч.Хлопцы сцішылі гаворку.Гартны.// Аслабіць або прыглушыць якія‑н. пачуцці. Сцішыць гнеў. □ Апошняя акалічнасць нечакана сцішыла смутак Арцёма Іванавіча.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перахадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак.
1.што. Перабыць якую‑н. пару, ходзячы ў чым‑н. або як‑н. Перахадзіць зіму ў асеннім паліто.
2.чым. У гульнях — пайсці іначай, перамяніць ход. Перахадзіць пешкай.
3.што. Разм. Перанесці хваробу на нагах. Перахадзіць грып.
4.Разм. Пахадзіць цяжарнай звыш тэрміну.
5.што і без дап. Прайсці, абысці ўсё або многа чаго‑н. Колькі я перахадзіў за год! Усе дарогі ў наваколлі перахадзіў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
course1[kɔ:s]n.
1. курс (лекцый, навучання, лячэння);
a basic course ба́завы курс;
an advanced course курс павы́шанай ступе́ні ця́жкасці;
an intermediate course курс сярэ́дняй ступе́ні ця́жкасці;
refresher courses ку́рсы павышэ́ння кваліфіка́цыі
2. стра́ва;
a threecourse dinner абе́д з трох страў
3. курс, напра́мак, кіру́нак, накіру́нак;
hold/lay/set a course for браць/узя́ць курс на, накіро́ўвацца на/у
4.ход, хада́, цячэ́нне;
the course of eventsход падзе́й;
as a matter of course само́ сабо́й зразуме́ла
♦
in due course у свой час/у нале́жны час;
in the course of у хо́дзе, у працэ́се, на праця́гу;
of course вядо́ма, безумо́ўна, бясспрэ́чна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Gégenzug
m -(е)s, -züge
1) сустрэ́чны рух
2) сустрэ́чная кало́на; сустрэ́чны цягні́к
3) контрме́ра
4) шахм.ход у адка́з
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дына́міка
(гр. dynamikos = моцны)
1) раздзел механікі, які вывучае законы руху цел у залежнасці ад сіл, што дзейнічаюць на іх;
2) ход развіцця якой-н. з’явы (напр. д. падзей);
3) наяўнасць руху, дзеяння ў чым-н. (напр. танец поўны дынамікі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
здрыга́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Уздрыгваць, калаціцца. І гудзе зямля і здрыгаецца — То ляцяць удаль цягнікі.Ставер.І пачаў [хлопец] нажом сталёвым пілаваць і секчы дрэва, аж здрыгаўся пень яловы, аж смала на ім кіпела.Дубоўка.
2. Рабіць сутаргавыя рухі, мімаволі ўздрыгваць (ад страху, узрушэння і пад.). [Лясніцкі] міжвольна прыпыніў ход, асцярожна, паціху ступаў па пышным дыване, здрыгаўся, калі трэскала пад нагой сухая галінка.Зарэцкі.Прыезджы чалавек, як мой бацька, ад страху здрыгаўся і прысядаў.Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схадзі́ць, схаджу́, схо́дзіш, схо́дзіць; зак.
1. Пайсці куды‑н. і, пабыўшы там, вярнуцца назад. У лес .. [дзед Талаш] не пойдзе, вось толькі сходзіць на сяло ды паслухае, што гавораць людзі.Колас.Яня схадзіла ў гастраном, і калі вярнулася, Настачка, прыбраная, стаяла перад люстрам.Ракітны.[Чарнавус Аўдзею:] — Ты вось што, ты мо схадзіў бы ў брыгаду Глінскага ды паглядзеў, як там што, га?Кулакоўскі.
2.Разм. Зрабіць ход (пры гульні ў шахматы, карты і пад.). Схадзіць сланом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.
1.кім-чым. Карыстаючыся прыборамі, рулём і пад., рэгуляваць ход, рух каго-, чаго-н.
К. канём.
К. маторнай лодкай.
2.кім-чым. Быць на чале чаго-н.
К. краінай.
К. заводам.
3.кім-чым. Накіроўваць чыю-н. дзейнасць, быць кіраўніком каго-, чаго-н.
К. курсавой работай студэнта.
К. аркестрам.
4. Тое, што і кіравацца (у 2 знач.; разм.).
Каровы кіруюць да стагоў.
5.перан. Быць пабуджальнай прычынай, пачаткам чаго-н.
Мной кіравала пачуццё жалю.
6. У граматыцы: патрабаваць пасля сябе пэўнага ўскоснага склону.
|| наз.кірава́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) ікіраўні́цтва, -а, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)