Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Жы́жа1, жы́жка ’цякучая сумесь вадкіх і цвёрдых рэчываў’. Рус.жи́жа. Ц.-слав.жижда ’вадкасць’. Ст.-рус.жижа (1705 г.) ’жыжа’. Ад кораня *žid‑ з суфіксам *ja: *židja, адкуль заканамернае ўсх.-слав.жижа, ст.-слав. (> ц.-слав.) жижда.
Жы́жа2 дзіцяч. ’агонь’. Рус., укр. дзіцяч. жи́жа. Польск.дыял.żyża ’агонь’, славац. дзіцяч. žiža, žiž(i) ’агонь, святло’, серб.-харв. дзіцяч. жи̏ж, жи́жа ’агонь, горача’, жи̏жа, жи̏жа ’фокус, цэнтр (фіз. пункт)’, ’свяцільнік, кадзіла’. Параўн. балг.жижѝ ’іскры’, жѝжка ’іскра’, макед.жеже ’апякаць, пячы’. З кораня *žig‑ (гл. жыгаць, жгаць) з дапамогай суфікса *‑ja таго ж, што ў свяча, ежа: *žigja > *žiža. Улічваючы дзіцячы характар слова, можна дапусціць і другасны паўтор ж, аднак наўрад ці гэта патрэбна ў свеце папярэдняга словаўтваральнага тлумачэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адыябаты́чны
(фр. adiabatique, ад гр. adiabatos = непераходны)
фіз.а. працэс — змены стану фізічнага цела, якія адбываюцца без цеплаабмену з навакольным асяроддзем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пінч-эфе́кт
(ад англ. pinch = сцісканне + эфект)
фіз. сцісканне плазмы, праз якую цячэ электрычны ток, магнітным полем, што ўтвараецца самім токам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
круці́льныфіз. Torsións-;
круці́льны мо́мант Torsiónsmoment n -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
шчы́льнасцьж.тэх., фіз. Díchte f -;
шчы́льнасць насе́льніцтва Bevölkerungsdichte f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
агрэга́тны Aggregát-;
агрэга́тны станфіз. Aggregátzustand m -(e)s, -stände
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
іаніза́цыяж.фіз., мед. Ionisíerung f -, -en, Ionisatión f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
БАКТЭРЫЁЛІЗ
(ад бактэрыі + ..ліз),
разбурэнне абалонкі бактэрый і выхад іх цытаплазмы ў вонкавае асяроддзе. Можа выклікацца фіз. і хім. агентамі, бактэрыяфагамі, антыцеламі (бактэрыялізінамі), некаторымі ферментамі (напр., лізацымам). Адрозніваюць бактэрыёліз неспецыфічны (ад уздзеяння на бактэрыі фіз. і хім. фактараў) і спецыфічны (выклікаецца імуннымі целамі ў спалучэнні з кампліментам, а таксама праз заражэнне бактэрыі мікраарганізмам — паразітам і фагам).