Арты́кул ’невялікае сачыненне, частка дакумента; тып вырабу’ (БРС, КТС, Касп., Нас.). У старабеларускай пісьменнасці ўжо з 1388 г. у форме артыкулъ ’частка дакумента’ з лац. articulus (Гіст. мовы, 1, 53; Гіст. лекс., 110; Вясноў, Бел. лекс., 35), магчыма, праз польскую (Крапівін, Бел. лекс., 88; Гіст. лекс., 90), супраць чаго фіксацыя слова ў польскай мове з XVI ст. У «Нашай ніве» пачынаецца паслядоўнае ўжыванне слова ў значэнні ’невялікае сачыненне’ (Шакун, Гісторыя, 300), магчыма, пад польскім уплывам. Першаснае лацінскае значэнне articulus ’частка’ (ад artus член’) дало магчымасць развіць значэнне тавар’ (ням. Artikel, польск. artykuł), адкуль, напэўна, і рускае, беларускае ’тып тавару’ (Шанскі тлумачыць рус. артикул ’тып тавару’ як семантычнае ўтварэнне на базе значэння ’параграф’ у XX ст. — 1, А, 148, аднак гэта не вельмі пераканаўча, таму што ў рускай значэнне ’параграф’ у той час не было пашырана: ужо Даль адзначаў яго як архаічнае).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ну́жа ’недахоп харчоў; патрэба’ (Нас.), ’галеча’ (Яруш.), ’сум’ (пін., Сл. ПЗБ), ’мухі (наогул насякомыя)’ (Ян.; Мат. Гом.), ’шасціножкі (камары, мошкі, сляпні, авалы, зыкі, мухі)’: Улетку нужа тавар эаедае (Некр.), сюды ж таксама нюжа ’галеча; рой мошак’ (Сержп., Грам.), укр. ну́жа ’вошы; мухі’, рус. ну́жа ’галеча, беднасць; неабходнасць; прымус; сверб’, польск. nędza ’галеча, бяда’, чэш. nouze ’тс’, славац. nudzą ’тс’, в.- і. н.-луж. nuza ’тс’, славен. nüja ’неабходнасць, патрэба’, серб.-харв. нржда ’тс’, макед. нужда ’тс’, балг. нужда ’тс’, ст.-слав. ноуѫда ’тс’. Прасл. *nudja ’патрэба, неабходнасць’ ад *nuditi, гл. нудзіць (Махэк₂, 402; Бязлай, 2, 230); паводле Фасмера (3, 88), роднаснае нуда, нудить. Зубаты (I, I, 312) выводзіць значэнне слова з ’мучыць, турбаваць, прыгнятаць’ і далей ’прымушаць’, чым і тлумачыцца увесь спектр значэнняў, блізкіх значэнню слова бяда. Змякчэнне н мае, відаць, экспрэсіўны характар. Сюды ж таксама ну́жнай мужык ’бедны мужык’ (Анім.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спла́віць I сов., прям., перен. спла́вить
спла́віць II сов.
1. (по воде) спла́вить, перепла́вить;
с. лес — спла́вить (перепла́вить) лес;
2. перен., разг. (отделаться, избавиться от кого-, чего-л.) спла́вить;
с. няпро́шанага го́сця — спла́вить непро́шеного го́стя;
с. непатрэ́бны тава́р — спла́вить нену́жный това́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
áblassen
*
1.
vt
1) спуска́ць (ваду)
2) адпуска́ць (тавар, грахі)
2.
vi
1) адмаўля́цца
2)
lass áb! — пераста́нь!
3)
am Preis ~ — рабі́ць скі́дку ў цане́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
камо́ра
(польск. komora, ад лац. camara)
1) невялікае памяшканне пры хаце для захоўвання запасаў ежы і розных хатніх рэчаў;
2) мытня ў Вялікім княстве Літоўскім, дзе ацэньваўся тавар, які прывозілі купцы і іншыя гандляры, і спаганялася мыта;
3) кантора пры лясніцтве (у 19 — пач. 20 ст.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
э́кспарт
(англ. export, ад лац. exportare = вывозіць)
1) вываз тавараў за мяжу для рэалізацыі на знешнім рынку (проціл. імпарт 1);
2) агульная колькасць або агульны кошт тавараў, вывезеных якой-н. краінай, а таксама сам вывезены тавар (проціл. імпарт 2).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
drogi
1. дарагі;
drogi towar — дарагі тавар;
drogi fryzjer — дарагі цырульнік;
2. каштоўны;
drogi kamień — каштоўны камень;
mój drogi! — мой дарагі!;
za ~e pieniądze — за вялікія грошы; высокім коштам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дрэнь ж разм
1. (рэч) Dreck m -s; Plúnder m -s, Gerümpel n -s, Mist m -es (груб); Schund m -(e)s (пра тавар);
2. (чалавек) Lump m -en, -en;
◊ спра́ва дрэнь разм um die Sáche steht es dréckig; die Sache steht schlecht [geht schief]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Sémmel
f -, -n бу́лка
die Wáre geht ab wie wárme ~n — тава́р ідзе́ [прадае́цца] нарасхва́т [нарасхо́п]
j-m auf die ~ schmíeren, was man meint — адкры́та [шчы́ра] гавары́ць пе́ршаму сустрэ́чнаму
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
re¦éll
a
1) рэа́льны, сапра́ўдны
2) сумле́нны, надзе́йны (камерц.);
ein ~es Geschäft надзе́йная спра́ва;
~e Wáre до́бры тава́р;
ein ~er Káufmann надзе́йны [сумле́нны] купе́ц
3) рэа́льны, цвяро́зы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)