дзе́йнічаць несов.

1. де́йствовать;

дз. самасто́йна — де́йствовать самостоя́тельно;

у го́радзе ~чала падпо́льная арганіза́цыя — в го́роде де́йствовала подпо́льная организа́ция;

2. (быть в исправности) де́йствовать, рабо́тать;

машы́на не ~чае — маши́на не де́йствует (не рабо́тает);

3. (владеть) де́йствовать;

спры́тна дз. вёсламі — ло́вко де́йствовать вёслами;

4. (оказывать влияние) де́йствовать, влия́ть;

вымо́ва на яго́ не ~чае — вы́говор на него́ не де́йствует (не влия́ет);

5. (чым на што) подверга́ть де́йствию (чего что);

дз. святло́м на раслі́ну — подверга́ть расте́ние де́йствию све́та;

◊ дз. на свой страх і ры́зыку — де́йствовать на свой страх и риск;

дз. на не́рвы — де́йствовать на не́рвы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

страхо́цце, ‑я, н.

Разм.

1. Той, хто (або тое, што) наганяе страх, палохае. Ды і такі добрага страхоцця нагнаў на Віцю той дзядзька, што ехаў у канцы цягніка, — старшы з аховы. Нядзведскі. [Луцэвіч:] О, вы яшчэ, дзеткі, не знаеце пушчы. Яна пагоніць на чалавека такія страхоцці, што калі хто і знойдзе [кветку шчасця], дык пакіне і ўцячэ. Вітка. // Страшная, трагічная з’ява, падзея. Пра тое, што немцы спалілі наш Вялікі Лес, а людзей, насельнікаў вёскі, пагналі ў Нямеччыну — Вяргейчык, па ўсім відаць, яшчэ не ведаў, бо і на чужыну ён паехаў намнога раней, да таго страхоцця, што мы перажылі. Сачанка. // толькі мн. (страхо́цці, ‑яў). Страхі. Пра пана Прусака ў нас расказваюць цэлыя страхоцці. Якімовіч.

2. Пра каго‑, што‑н. пачварнае, брыдкае, што палохае сваім выглядам. — Ну і страшыдла! — заўважыў .. [Сяргей]. — Спаткаешся з такім ноччу дзе ў глухім месцы — падумаеш: здань. І як .. трымаюць такое страхоцце. Машара.

3. у знач. вык. Тое, што і страх (у 2 знач.). Пабяруць калы і пачнуць матлашыць адзін аднаго. Проста страхоцце. Колас. // Вельмі многа. Хораша зімою ў бары. Толькі адно блага: снег глыбокі. Намяло сёлета — страхоцце адно. Савіцкі. — Палічы, колькі часу трэба чакаць, пакуль ты скончыш вучылішча, — страхоцце! Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

horror [ˈhɒrə] n.

1. жах; жу́дасць;

in horror у жу́дасным ста́не;

to his horror яму́ на страх

2. pl. horrors жа́хі, жахлі́выя трагі́чныя здарэ́нні;

the horrors of war жа́хі вайны́;

a horrorfilm фільм жа́хаў

3. infml жах, не́шта непрые́мнае, агі́днае, сме́шнае;

Her son is a little horror. Яе сын – нейкае гора.

♦

horror of horrors BrE, iron. горш не быва́е

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

гроза́

1. навальні́ца, -цы ж.;

2. перен. (разрушительная сила чего-л.) нава́ла, -лы ж., навальні́ца, -цы ж.;

гроза́ войны́ нава́ла (навальні́ца) вайны́;

3. перен. (о ком-л., внушающем страх) граза, -зы ж.;

партиза́ны бы́ли грозо́й неме́цких захва́тчиков партыза́ны былі́ гразо́й няме́цкіх захо́пнікаў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

напуска́ть несов.

1. напуска́ць; (нагонять) наганя́ць;

напуска́ть стра́ху (страх) на кого́ напуска́ць (наганя́ць) стра́ху на каго́;

2. (на кого — о внешнем виде, поведении) разг. напуска́ць;

напуска́ть на себя́ стро́гость напуска́ць на сябе́ стро́гасць;

3. (побуждать к нападению) напуска́ць; (пускать) пуска́ць; (натравливать) нацко́ўваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

betray

[bɪˈtreɪ]

v.t.

1) здраджа́ць

2) падво́дзіць

She betrayed her friends — Яна́ падвяла́ сябро́вак

3) уво́дзіць у зман, ашу́кваць

4) выдава́ць

The child’s eyes betrayed her fear — Дзіця́чыя во́чы вы́далі е́йны страх

5) выяўля́ць, праяўля́ць

His mistakes betrayed his lack of education — Яго́ныя памы́лкі вы́явілі недахо́п адука́цыі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

conquer

[ˈkɑ:ŋkər]

1.

v.t.

1) заваёўваць (край)

2) перамага́ць, пераадо́льваць (во́рага, сон, страх)

3) перасі́льваць, перадо́льваць

to conquer a bad habit — перадо́лець благу́ю звы́чку

4) перамо́жна ўзьбіра́цца на го́рныя вяршы́ні, здабыва́ць го́рныя вяршы́ні

2.

v.i.

быць перамо́жцам, рабі́ць заваява́ньні, перамага́ць

to conquer or die — перамагчы́ або́ паме́рці

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Schreck

m -s, -e спало́х, страх, жах

vor ~ — са стра́ху

tíefen ~ éinflößen [éinjagen] — наганя́ць мо́цнага жаху

éinen ~ bekómmen* — спужа́цца

der ~ sitzt ihm in den Glíedern — яго́ ахапі́ў жах

mit dem ~ davónkommen* — абысці́ся стра́хам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Пуд 1 ’мера вагі (16 кг)’, (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС, Варл., Бяльк., Мат. Гом.), ст.-бел. пудъ ’адна з асноўных адзінак меры і вагі ў ВКЛ, звычайна мёду, воску, радзей інш. (ад 15 да 18,7 кг)’ (Ст.-бел. лексікон), у дамове смаленскага князя з Рыгай 1229 г. слова мела агульнае значэнне ’вага’, ’вагавы эталон’ (Скурат, Меры, 113), пра што сведчыць прыметнік пудъный: А соль весите пудънымъ ременемъ по старому закону (дамова Полацка з Рыгай 1405 г.); сюды ж вытворнае пудовня ’адзінка вымярэння сыпкіх рэчываў, роўная пуду’ (Нас. гіст.), ’мерка, у якую змяшчаўся пуд пэўнага рэчыва’, адзначанае і ў сучасных народных гаворках: пудо́ўня ’пуд’ (Ян.), а таксама пудо́вік, пудаві́к ’тс’ (Мат. Гом.), пу́дзіць ’купляць пудамі што-небудзь; купляць на вагу’ (Нас.); укр. пуд, рус. пуд. Запазычана са ст.-нардыйск. pund ’фунт’, параўн. ст.-ісл. pund ’тс’, продкамі ўсходніх славян у праформе *pǫd‑ > пудъ (Векслер, Hist., 104). Крыніцай агульнагерманскага слова з’яўляецца аблатыўная форма лац. pondo, выдзеленая са спалучэння libra pondo ’вагой у адну лібру’, якая ўжывалася як нескланяемы назоўнік у якасці сіноніма да libra. У адпаведнасці з рэгулярнымі фанетычнымі зменамі зыходнае слова было перааформлена ў ст.-в.-ням. pfunt, якое з XIV ст. у форме фунт (гл.) замацавалася ў славянскіх мовах.

Пуд 2 ’страх, сполах, ляк’ (ТСБМ; Гарэц.; Шат., брасл., віл., ст.-дар., круп., Сл. ПЗБ; Бяльк.; петрык., светлаг., калінк., Мат. Гом.; ТС, Маш., Шн. 2; капыл., Жыв. сл.; докш., Янк. Мат.), ’сполах жывёл’ (Варл.), укр. пуд ’страх’, польск. pęd ’рух, імкненне’ > бел. пэнд (гл.), чэш. pud ’інстынкт’. Самастойныя ўтварэнні ў кожнай са славянскіх моў ад прасл. *pǫditi ’гнаць, прыспяшаць’, ці, паводле Когена (Запіскі, 2, 239), ’піхаць, цясніць’, гл. пудзіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́рах ’куча зерня або гною’ (Выг. дыс.); ’куча прысыпанай зямлёй бульбы’ (Ліс.); ’шум, шорах’ (Нас.); ’страх, дрыжыкі’ (Касп.), во́рашна ’страшна’ (Касп.), во́рахам (расці) ’кучай’ (З нар. сл.); ’куча’ (Шатал.). Рус. во́рох ’куча, груда’, укр. во́рох ’тс’, рус. ц.-слав. врахъ ’ворах’, балг. врах ’ток; снапы, якія прызначаны для абмалоту’, польск. zawroch ’мяцеліца, віхар’. З другой ступенню вакалізму: рус.-ц.-слав. вьрху, врѣшти ’малаціць’, балг. връха ’малачу’, славен. vršíti ’вытаптаць снапы скацінай’. Роднаснымі з’яўляюцца лат. vârsms ’хлеб, які прызначаны для абмалоту’; ’ворах правяленага зерня’, лац. verrō, ‑ere ’валаку, мяту’ (з *versō), грэч. ἔρρω ’з цяжкасцю хаджу, цягнуся’, ст.-в.-ням. wërran ’путаць’ (Вальдэ₂, 283; Траўтман, 362; Эндзелін, IF, 33, 126; Выгонная, Лекс. Палесся, 86). Магчыма, vьršiti звязана з і.-е. назвай вала (ст.-інд. vr̥ṣaḥ і інш.). Параўн. вол (Мартынаў, вусн. паведамл).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)