Тата́рак ’бадзяк, пустазелле’ (Сцяшк.), сюды ж, магчыма, тата́рнік ’Garduus tomentasus’ (?) (“близ дорог”, Меер Крыч.). Укр. тата́рни́к ’чартапалох’, дыял. ’бадзяк палявы’, рус. тата́рин, тата́рник ’чартапалох; асот’. Ад тата́рын, тата́ры (гл.) з матывацыяй ’небяспечны’, ’шкодны’, ’непрыемны’, што адлюстроўвае калючасць раслін. У аснове намінацыі этнонім з пераносным значэннем ’не свой, чужы’, гл. Беразовіч, Язык и трад. культура, 409. Параўн. таксама ЕСУМ, 5, 527.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жытцо́, ‑а, н.
Памянш.-ласк. да жыта. Нават дзе і не было пустазелля, жытцо стаяла дробненькае. Кулакоўскі. Распроствае постаць і стан свой паволі Жытцо, ярына... Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсіга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Прайсці. [Бацька:] — За невялікім шчупачком .. [спінінгіст], небарака, вёрст сорак за дзень адсігае, ды разоў сто ў ваду нырае, ратуючы свой апарат. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзіне́ц, ‑нца, м.
Зусім адзін, адзінокі, які адбіўся ад статка (пра жывёл). Зубр-адзінец. // Адзінокі, бессямейны; бабыль. [Агей] адзін цяпер, адзінцом павінен будзе дажываць свой век. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абыча́й, ‑ю, м.
Тое, што і звычай. Пераважна ў прыказках і прымаўках: Што край — то абычай. Кожны край мае свой абычай. Не пазычай: пазычай — злы абычай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дапі́ць, ‑п’ю, ‑п’еш, ‑п’е; ‑п’ём, ‑п’яце; заг. дапі; зак., што.
Выпіць усё, да канца. Дапіць малако. □ Ілья дапіў свой чай, закурыў і выйшаў на балкон. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крывато́лкі, ‑аў; адз. няма.
Няправільныя, неабгрунтаваныя разважанні, выказванні адносна каго‑, чаго‑н. Аформіць свой шлюб вырашылі неадкладна, каб не было пра .. [Ганну], як настаўніцу, якіх крыватолкаў. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павуці́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да павуціны. Жоўты халадок над балацінаю... Робіць ліст апошні свой віток І плыве ў невад павуцінавы Казачнаю рыбкай залатой. Камейша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпа́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да прыпару, з’яўляецца прыпарам. Была душная прыпарная цішыня. Самуйлёнак. Сніць, мусіць, прыпарны дзень свой палетак, Жніўную песню — высокае жыта. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саквая́ж, ‑а, м.
Дарожная сумка, звычайна са скуры або тканіны, з замком. Пакуль Кіра Сямёнаўна распраналася ды распакоўвала свой сакваяж, жанчына неадступна пазірала за ёю. Марціновіч.
[Ад фр. sac ад voyage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)