уце́ха, ‑і, ДМ уцесе, ж.
1. Радасць, забава. Уцехі лепшай не згадаць малому: Кусалі яблыкі на дзве шчакі, Тапталі залацістую салому, Гарохавыя лушчылі стручкі. Гаўрусёў. // Задавальненне. Абудзіўшыся ўранку ад штуршка, Васіль убачыў над сабою Яўхіма Карча, які, мусіць, вяртаўся з начной уцехі. Мележ. [Усцін Тарасавіч:] Не таіся, было, што ты балюча крыўдзіў жанчын, браў ад іх толькі кароткія ўцехі. Марціновіч. // Той, хто (або тое, што) з’яўляецца крыніцай, прадметам задавальнення, радасці. Гэта, у школу праводзячы сына, Ад глыбінь усяго пачуцця Шэпча маці ўцесе адзінай: — Мір табе, дарагое дзіця! Глебка. — Сад быў яго [Захарыя] уцехай, крыніцай ягоных радасцей, месцам адпачынку. Самуйлёнак.
2. Той, хто (або тое, што) прыносіць радасць, задавальненне. [Жанчына:] — Толькі ў працы і знаходзіш уцеху. Шамякін. Вышамірскаму асталася адна ўцеха — успаміны. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарма́цыя, ‑і, ж.
1. Пэўная ступень, стадыя ў развіцці чалавечага грамадства, якая характарызуецца ўласцівым толькі ёй спосабам вытворчасці і адпаведнай гэтаму спосабу надбудовай. Заслуга Маркса ў распрацоўцы тэорыі навуковага камунізма заключаецца ў тым, што ён даў характарыстыку асноўных рыс камуністычнага грамадства. Ён упершыню паказаў, што сацыялізм і камунізм уяўляюць сабою не розныя грамадска-эканамічныя фармацыі, а толькі дзве фазы аднаго і таго ж камуністычнага грамадства, заснаванага на адным і тым жа спосабе вытворчасці. Лушчыцкі. Калгасны лад выхаваў селяніна новай фармацыі, вывеў яго на шырокую арэну грамадскага жыцця. «Звязда».
2. Спец. Комплекс генетычна звязаных горных парод аднаго часу і спосабу ўтварэння. Юрская фармацыя.
3. Спец. Раслінныя згрупаванні, якія характарызуюцца адным або некалькімі агульна-біялагічнымі відамі.
[Лац. formatio — утварэнне, від.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загарадзі́ць сов.
1. в разн. знач. загороди́ть; (закрыть собой — ещё) заслони́ть; (отделить от окружающего — ещё) огради́ть; (создать преграду — ещё) загради́ть, прегради́ть;
двор ~дзі́лі высо́кім пло́там — двор загороди́ли высо́ким забо́ром;
з. сабо́ю святло́ — загороди́ть (заслони́ть) собо́й свет;
зава́л ~дзі́ў нам даро́гу — зава́л прегради́л нам доро́гу;
машы́на ~дзі́ла — шлях маши́на загороди́ла (загради́ла) путь;
з. каго́-не́будзь сваі́мі грудзьмі́ — загороди́ть (заслони́ть) кого́-л. свое́й гру́дью;
2. разг. (цену) заломи́ть;
◊ з. даро́гу — прегради́ть путь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
трыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.
1. каго-што. Узяўшы ў рукі (у зубы, у рот і пад.), не даваць выпасці, вырвацца.
Т. кніжку ў руках.
Т. каня за павадок.
2. перан., каго-што. Захоўваць за сабою; утрымліваць у сабе.
Атрад трымаў абарону.
Печ доўга трымае цяпло.
3. каго-што. Прымушаць знаходзіцца дзе-н., у якім-н. стане супраць волі.
Т. у палоне.
Т. на галодным пайку.
4. каго-што. Мець у сябе, у сваёй уладзе, гаспадарцы; кіраваць кім-, чым-н.
Т. дзве каровы.
Т. уладу ў сваіх руках.
5. што. Надаўшы чаму-н. якое-н. становішча, захоўваць яго некаторы час.
Т. рукі выцягнутымі ўперад.
6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Служыць апорай чаму-н.; падтрымліваць.
Бэлькі трымаюць столь.
7. што. Захоўваць дзе-н.
Т. грошы ў банку.
8. каго. Здаваць каму-н. за плату памяшканне (разм.).
Т. кватарантаў.
9. Рухацца ў якім-н. напрамку (разм.).
Трымай управа.
10. што. Мець кантакты з кім-, чым-н.
Т. сувязь з кім-н.
11. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утрымліваць, захоўвацца (пра мароз і пад.).
Лёд трымае.
Мароз трымае ўжо другі тыдзень.
12. што. У спалучэнні з некаторымі назоўнікамі азначае: ажыццяўляць, здзяйсняць, выконваць тое, аб чым гаворыць назоўнік.
Т. слова.
Т. экзамен.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Fólge
f -, -n
1) вы́нік, рэзульта́т
die ~n trágen* — адка́зваць за вы́нікі
zur ~ háben — пацягну́ць за сабо́ю, мець вы́нікам
~ léisten — слу́хацца, падпарадко́ўвацца
in der ~ — надале́й, у дале́йшым
2) вы́вад, высно́ва, заключэ́нне
~n aus (D) zíehen* — рабі́ць высно́вы з чаго́-н.
3) паслядо́ўнасць
4) рад, се́рыя, том
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
contain
[kənˈteɪn]
1.
v.t.
1) зьмяшча́ць
Books contain information — Кні́гі зьмяшча́юць інфарма́цыю
This pitcher will contain a quart of milk — Гэ́ты збано́к зьме́сьціць лі́тар малака́
2) мець у сабе́
One meter contains 100 centimeters — Адзі́н мэ́тар ма́е 100 цэнтымэ́траў
3) стры́мваць
to contain oneself — стры́мвацца, вало́даць сабо́ю
4) Milit. стры́мваць, затры́мваць, акружа́ць (во́рага)
5) Math. дзялі́цца
10 contains 2 and 5 — Дзе́сяць дзе́ліцца на два й пяць
2.
v.i.
стры́мвацца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
after2 [ˈɑ:ftə] prep.
1. (пра час) пасля́; за;
after dinner па абе́дзе;
after supper пасля́ вячэ́ры;
year after year год за го́дам
2. за (ззаду);
walk/run after smb. ісці́/бе́гчы за кім-н.;
Shut the door after you. Зачыні за сабою дзверы;
The police are after him. Паліцыя шукае яго;
Аfter you! Прашу вас, праходзьце!/Толькі пасля вас.
3. (для выражэння падабенства) : He takes after his father. Ён падобны да бацькі;
He was named John after his grandfather. Яго назвалі Джонам у гонар дзеда.
♦
after all усё ж такі;
He was right after all. Усё ж такі ён меў рацыю.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
себя́ мест. возвратное в род., вин. сябе́ (дат., предл. сабе́, твор. сабо́й, сабо́ю);
у себя́ у сябе́;
◊
вне себя́ не по́мнячы сябе́;
како́в он из себя́ які́ ён з вы́гляду (сабо́й, сабо́ю);
к себе́ а) к сабе́, да сябе́;
дверь открыва́ется к себе́ дзве́ры адчыня́юцца к сабе́ (да сябе́); б) да сябе́;
дире́ктор ушёл к себе́ дырэ́ктар пайшо́ў да сябе́;
от себя́ ад сябе́;
по себе́ а) па сабе́;
он вы́брал рабо́ту не по себе́ ён вы́браў пра́цу не па сабе́; б) пасля́ сябе́;
они́ оста́вили по себе́ до́брую па́мять яны́ пакі́нулі пасля́ сябе́ до́брую па́мяць;
сам по себе́ сам па сабе́;
про себя́ сам (сама́) сабе́;
чита́ть про себя́ чыта́ць сам (сама́) сабе́;
ду́мать про себя́ ду́маць сам (сама́) сабе́;
не по себе́ нядо́бра;
себе́ на уме́ скры́тны, хітрава́ты, хі́тры, хітру́н;
само́ собо́й само́ сабо́й;
прийти́ в себя́ а) (после обморока) ачу́цца; б) (опомниться) апо́мніцца, апа́мятацца;
вести́ за собо́й ве́сці за сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зліць, злію, зліеш, зліе; зліём, зліяце і салью, сальеш, салье; сальём, сальяце; заг. злі; зак., што.
1. Выліць якую‑н. вадкасць з розных пасудзін у адну. У мароз нафта гусцее і становіцца як павідла. Для таго, каб зліць яе з цыстэрн[аў] у рэзервуары, неабходна пара. Лукша.
2. Выліць, пераліць што‑н. куды‑н. Зліць тлушч у банку. // Выліць ваду ці іншую вадкасць, аддзяліўшы ад чаго‑н. Зліць ваду са зваранай бульбы.
3. перан. Злучыць з чым‑н., аб’яднаць у адно цэлае. Вясною трактар перавярнуў многа меж[аў], зліў у адзін гладкі масіў палоскі. Кулакоўскі. // Непадзельна звязаць, злучыць паміж сабою адно з другім. Я рос сярод красы прыроды, Душу сваю з прыродай зліў. Журба.
4. Заліць усю паверхню вадкасцю. Зліць падлогу вадой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замо́к, ‑мка, м.
1. Прыстасаванне для запірання на ключ чаго‑н. (дзвярэй, чамаданаў і пад.). Дзвярны замок. Вісячы замок. Унутраны замок. // Засцежка на бранзалеце, ланцужку і пад. // Разм. Від засцежкі ў адзенні. Замок-маланка.
2. Спец. Дэталь у некаторых відах агнястрэльнай зброі, пры дапамозе якой робіцца выстрал. Замок гарматы. □ [Дубінін] з кулямётам пачаў адпаўзаць .., а калі выбіўся з сілы, кулямёт укінуў у варонку ад бомбы, а замок узяў з сабою. Гурскі.
3. Спосаб злучэння частак драўляных канструкцый. Рубіць вугал у замок.
4. У архітэктуры — цэнтральны камень аркі, скляпення.
•••
За сямю (дзесяццю) замкамі — старанна схаваны, надзейна ахоўваецца.
Пад замком (на замку) — замкнуты. Сельмаг цэлы дзень на замку, бо прадаўшчыца таксама пайшла за жняяркай. Брыль.
Сядзець пад замком гл. сядзець.
Трымаць пад замком гл. трымаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)