абла́яць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Абазваць грубымі словамі, зняважыць; вылаяць. [Шклянка] мог ні за што ні пра што наваліцца на чалавека, аблаяць яго апошнімі словамі, пасля прасіць прабачэння і ў канцы зноў пачынаць лаяць. Чарот. // Адмоўна выказацца пра каго‑, што‑н. Аблаяць у газеце.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кісце́нь, ‑цяня, м.

Даўнейшыя зброя ў выглядзе кароткай палкі, на адным канцы якой падвешваўся металічны шар для нанясення ўдараў, а на другім была пятля для надзявання на руку. Ударыць кісцянём. □ Запясце Корчака абвіваў рэмень кісцяня. Кісцень пагойдваўся. Калючы сталёвы шар, падобны на шышку дурнап’яну. Караткевіч.

[Цюрк. кістāн.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маз 1, ‑у, м.

У більярднай і азартных картачных гульнях — прыбаўка да стаўкі іграка іншым іграком, што дае апошняму права на долю ў выйгрышы.

[Фр. masse.]

маз 2, ‑а, м.

Більярдны кій з асобым прыстасаваннем на канцы ў выглядзе бруска, што надае яму ўстойлівасць і аблягчае гульню.

[іт. mazza — палка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папрасяка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Прасячы ўсё, многае. У канцы ліпеня генерал Фікельмонт даў загад знішчыць на Дняпры ўсе чаўны. Асобныя атрады выкапалі загад. У чаўнах, віцінах .., да апошняй душагубкі, папрасякалі днішчы. Караткевіч.

2. Пралажыць высечкай многа чаго‑н. Папрасякаць праходы ў лесе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

растру́б, ‑а, м.

1. Расшырэнне на канцы трубы; прадмет такой формы. Скрыўленыя чорныя раструбы вентылятараў басавіта гулі над электрапечамі. Савіцкі.

2. Расшыраная частка якога‑н. адзення, абутку. Боты з раструбамі. □ На руках у Сценкі былі рукавіцы — скураныя, жоўтыя, з раструбамі да самых локцяў. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спра́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.

Засцежка, якая змацоўвае канцы чаго‑н. (напрыклад, у вопратцы) і служыць таксама ўпрыгожаннем. Хлопец, здавалася, быў пераціснуты шырокім чорным рэменем з бліскучай спражкай. Гурскі. У зашмальцаваным скураным капшуку з меднай спражкай было шэсць патронаў. Бажко.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Атэлье́. З рус. ателье́, запазычанага ў канцы XIX ст. з франц. atelier ’майстэрня’, Шанскі (1, 170. Курс суч., 167) выводзіць беларускае праз рускую з французскай; Крукоўскі (Уплыў 78) указвае на рускае пасрэдніцтва. Трэба ўлічыць яшчэ польск. atelier.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кле́мка1 ’ўчастак зямлі квадратнай ці прамавугольнай формы ў канцы шнуроў, мізэрны ўчастак зямлі, града’ (Яшк.). Слова, відаць, нямецкага паходжання. Параўн. ням. klamm ’вузкі, цесны’. Непасрэдная крыніца невядомая.

Кле́мка2 ’божая кароўка’ (Шатал.). Параўн. клемка© (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Арсена́л, Рус., укр. арсена́л. Беларускае слова з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 82), дзе ў канцы XVII ст. з італ. (Шанскі, 1, А, 146) < арабск. Не зусім дакладна сцвярджэнне аб французскай крыніцы беларускага слова (Курс. суч., 166; БелСЭ, 1, 455).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скамлёты ‘тонкая жэрдка з трыма сучкамі на канцы (знімаць яблыкі)’ (мядз., Нар. словатв.). Утворана ад *скаміць, скамлю (гл. скамы) з суф. ‑от‑ + канчатак мн. л., першапачаткова назва дзеяння. Не выключана фармальнае збліжэнне з камлёт ‘саматканая суконная спадніца’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)