1. (С вялікае). Увесь свет, бясконцы ў часе і прасторы, разнастайны па формах, якія прымае матэрыя ў працэсе свайго развіцця.
Разгадаць тайны Сусвету.
2. Зямны шар, Зямля з усім, што існуе на ёй.
Аб’ехаць увесь с.
|| прым.сусве́тны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Сусветная прастора.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хво́я, -і, мн. -і, хвой, ж.
1. Вечназялёнае дрэва сямейства хваёвых з высокім прамым ствалом і доўгай ігліцай; сасна.
Стромкія хвоі ўзнімаліся ў неба.
2.зб. Ігліца (разм.).
У лесе зямля была ўсыпана хвояй.
3. Галінка хвойнага дрэва.
|| прым.хваёвы, -ая, -ае іхво́йны, -ая, -ае.
Хваёвыя шышкі.
Х. лес.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Барава́я: б. зямля ’ўрадлівая зямля’ (Шчарб.). Прыметнік баравы́ (ад *borъ ’бор’, гл.). У розных слав. мовах у залежнасці ад характару рэльефу гэты прыметнік азначае або дрэнную, або ўрадлівую зямлю. Рознае значэнне можа быць нават у блізкіх дыялектах. Падрабязна пра гэтую сітуацыю гл. Талстой, Геогр., 41.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Не́ўжыткі, ны́вжыткэ ’пясчаная зямля, непрыдатная для апрацоўкі’ (драг., Сл. Брэс.). Гл. ужы́так, ужыва́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Mors nescit legem, tollit cum paupere regem
Смерць не ведае закону, забірае разам з бедняком і цара.
Смерть не знает закона, забирает вместе с бедняком и царя.
бел. Смерць не перабірае і не мінае. Смерць не глядзіць у зубы. Зямля-матуля ўсіх прымае. Смерць усіх раўнуе. Памруць усе, ды не ў адзін час. Усе памром, ды па адном. Прыйдзе час ‒ і пан/цар дуба дасць. Зямля святая ўсіх нас зраўняе. Хто піша, хлеб арэ, хто барануе ‒ зямелька ўсіх зраўнуе. Магіла ўсіх памірыла.
рус. Царь и народ ‒ всё в землю уйдёт. Смерть не разбирает чина. И богату и просту ‒ всем дорога к погосту. Смерть всех равняет. И пономарь и владыка на земле равны.
фр. Tous sont égaux devant la mort (Все равны перед смертью).
англ. Death is a grand leveller (Смерть ‒ великий выравниватель).
нем. Der Tod, der klopft bei aller an, beim Kaiser und beim Bettelmann (Смерть, она стучится ко всем: к королю и к беднякам). Der Tod macht alles gleich, er frißt arm und reich (Смерть делает всех равными, она съедает богатого и бедного).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
прытапта́ццасов.
1. притопта́ться; примя́ться;
зямля́ ~та́лася — земля́ притопта́лась;
2.прост. (ослабеть от старости) сдать;
стары́ ~та́ўся — стари́к сдал
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
holy[ˈhəʊli]adj. святы́;
holy bread про́свіра, прасві́рка;
holy water свята́я вада́;
HolyLand Свята́я зямля́ (Палесціна);
Holy City свяшчэ́нны го́рад (Іерусалім, Рым і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
шля́цца, шляюся, шляешся, шляецца; незак.
Разм.неадабр. Швэндацца, валачыцца. Ваўкі па сцежках шляюцца І ночкаю, і днём.Купала.— Не будзе нам веры ў тое, што зямля наша, гэта наша зямля, пакуль будуць шляцца па зямлі буржуі ды генералы розныя.Галавач.[Дзядзька Яўмен:] — Аўхім толькі адзін і астаўся... Вось ён і шляўся, валачыўся тут...Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
irreclaimable
[ɪrɪˈkleɪməbəl]
adj.
1) беззваро́тны, незваро́тны
irreclaimable land — зямля́ непрыго́дная да карыста́ньня
2) непапра́ўны (п’я́ніца)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Свішчу́га ‘неўрадлівая зямля’ (ашм., Сл. ПЗБ). Да свістаць (гл.), семантычна ‘месца, дзе свішча вецер’.