◎ Перасаранчы́ць ’прамарнатравіць’ (Нас.). Да пера- (гл.) і саранчыць ’раскідаць, растрачваць, знішчаць, нібы саранча’ < саранча, якое з цюрк. sarynča ’саранча’, што ^зыходзіць да sary(y) ’жоўты’, saryea ’жаўтаваты’ (Фасмер, 3, 560).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пераста́віцца ’памерці’ (Нас.). Адаптаванае запазычанне з рус. преставиться ’тс’, што са ст.-слав. прістлвитн сл ’тс’, якое калькуе грэч. μετατίνεσναι ’быць перамешчаным’ (у іншы свет), параўн. ставіць (Фасмер, 3, 361).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плаці́ць ’аддаваць грошы або што-небудзь каштоўнае за што-небудзь’ (ТСБМ, Яруш., Нас.; Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС). Да прасл. *platiti, якое ад *platъ ’кавалак палатна ці іншай тканіны’ > плат (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Права́дзіць ’праводзіць’ (Нас.; швянч., Сл. ПЗБ). Аўтары апошняга слоўніка параўноўваюць з польск. prowadzić, што, відаць, справядліва, улічваючы месца націску і арэал. Сюды ж правадзі́ны ’провады ў армію’ (лід., Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прызы́каць экспр.’прыбегчы (толькі пра кароў)’ (шуміл., Сл. ПЗБ). Да зы́каць, зы́кацца ’бегаць з ровам; гаворыцца пра кароў, бегаючых ў час летняй спякоты ад укусаў насякомых, якіх называюць зы́каўкамі’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пухна́ч ’тоўсты, пульхны чалавек’, ’мякіннік, хто харчуецца пушным хлебам’ (Нас.), пухнацік ’пра поўнага, пухлага, пушыстага’ (слонім., Роднае слова, 2001, 5, 89). Да пухнуць ’таўсцець, надувацца’, магчыма, ад пу́хны ’пышны’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Развашапру́дзіць, развашапру́джываць ’выклікаць задаванне, вычварэнне’, ’пачаць задавацца, вычварацца’ (Юрч. СНЛ), вашапру́дствавацъ, вашапру́дствавацца ’задавацца, вычварацца’. Ад вашапру́дзіцца (літаральна ад вошы і прудзіць, гл.) ’вычышчаць вашэй’, ’фанабэрыцца’, вашапру́д ’вашывец’, ’хвалько, фанабэрыста’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Развіва́ць ’абясшкоджваць прымхі’: ена раздеецца і бежыць: і на лесі заўе, а то у нас на жыці заўе, а баба наша ўмела развіваць етые завіткі (Ян.). Ад віць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спрадве́ку ‘здаўна; заўсёды’ (ТСБМ, Нас., Касп., Гарэц., Бяльк., Байк. і Некр., Стан.), спрадве́ку, спрадвяко́ў ‘тс’ (Сл. ПЗБ). Адваротны дэрыват ад спрадве́чны ‘старадаўні, шматвяковы’ (гл. прадвечны), аформлены паводле прыслоўя спаконвеку (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарбано́ша ’скураная сумачка’ (Байк. і Некр.), торбано́шка, тырбано́шка ’скураная машна для грошай, якую носяць на поясе’ (Нас., Бяльк.). Складанае слова з торба (гл.) і насіць, ноша (гл.), параўн. механоша, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)