псеўдага́мія

(ад псеўда- + -гамія)

1) палавы працэс у многіх вышэйшых грыбоў;

2) утварэнне зародка ў насенні пакрытанасенных раслін без апладнення пры абавязковай стымуляцыі пыльцовай трубкай.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

статы́ст

(іт. statista)

1) асоба, якая на сцэне выконвае пабочныя ролі без слоў;

2) перан. асоба, якая пасіўна, па чужой указцы ўдзельнічае ў чым-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сферамарфі́ты

(н.-лац. sphaeromorphitae)

падгрупа выкапнёвых марскіх водарасцяў або іх цыстаў з групы акрытархаў са сферычнай або эліпсоіднай абалонкай без грэбеняў грабянёў і ўнутранага цела.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

экзартыкуля́цыя

(ад лац. ех = з, ад + articulus = сустаў)

аперацыя з мэтай вычлянення канечнасці або яе часткі па лініі сустаўнай шчыліны, без хірургічнага ўмяшання (параўн. ампутацыя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эндаміто́з

(ад энда- + мітоз)

разнавіднасць мітозу, пры якой адбываецца кратнае павелічэнне колькасці храмасом у ядрах клетак раслінных і жывёльных арганізмаў без парушэння цэласнасці ядзернай абалонкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Сві́тэр ‘цёплая вязаная фуфайка без засцежак з высокім каўняром (ТСБМ). Праз рус. сви́тер ‘тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79) з англ. sweater ад sweat ‘пацець’. Гл. таксама адаптаваную форму сві́тра (пруж., Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарла́ч ’збанок’, ’збанок з доўгім горлам’, ’збан’ (БРС, Нас., Касп.), гарла́ч, гарла́сьцік ’збанок без ручкі’ (Сцяшк., Бяльк.), рус. горла́ч. Паводле Трубачова (Ремесл. терм., 216), зыходзіць да прасл. *gъrdlačь (да *gъrdlo ’горла’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кі́жык ’сучок’ (Жыв. сл.). Слова, мабыць, балтыйскага паходжання. Калі ўлічыць, што разглядаемая форма дэмінутыў, адпаведная лексема без памяншальнага суфікса мела б выгляд *кіж ’сук’. Параўн. літ. keža, tъ/ža ’дубіна, друк’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паўста́нак ’невялікая чыгуначная станцыя’ (ТСБМ, Касп.). З рус. полустанок, якое з полустанция ’дадатковая станцыя чыгункі без правоў сапраўднай станцыі’ і аформілася пад уплывам слова стан (а магчыма, і польск. przystanek kolejowy).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

няўме́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які дрэнна, без умення выконвае сваю працу. І вось — адзін уніз імкне, Ляціць так лёгка, нібы ў сне, За ім — аж група цэлая. І не шанцуе толькі мне: Валюся ў снег, няўмелы, я. Кірэенка. // Які выяўляе няўменне рабіць што‑н., карыстацца чым‑н. Няўмелыя рукі.

2. Які робіцца без належнага ўмення. Разгубіўшыся, Таццяна рабіла няўмелыя і няўдалыя спробы супакоіць дзіця. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)