1. Рух, перамяшчэнне ў паветры ў якім‑н. напрамку. Палёт ракеты ажыццяўляўся строга па зададзенай траекторыі.«Звязда».// Характар, манеры, асаблівасці такога перамяшчэння. Бясшумны палёт.//Спец. Акрабатычны скачок на вялікую адлегласць або на вялікай вышыні. Палёт пад купалам цырка.
2. Авіяцыйны вылет, рэйс. У дзень палётаў лётчыкі прачынаюцца рана.Хомчанка.Афіцэр-парашутыст паказаў падпольшчыкам, як карыстацца парашутам, як трымацца ў палёце і на пасадцы.Новікаў.
3.перан. Імкненне, парыў. Якія тут бясконцыя прасторы І для ўспамінаў, і палёту дум!Танк.З галечы, з руін спусташэння, Як волат, падняўся народ — Нястрымная воля імкнення, Нябачаны творчы палёт!Колас.
•••
Брыючы палёт — палёт самалёта на невялікай вышыні над зямлёй.
Сляпы палёт — палёт ноччу, у тумане пры дапамозе адных толькі навігацыйных прыбораў.
З вышыні птушынага палётугл. вышыня.
Птушка высокага палётугл. птушка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трап1, ‑а, м.
1. Лесвіца на караблі. Вяровачны трап. Трап у машыннае аддзяленне карабля.// Прыстасаванне для ўзыходжання на борт карабля і спуску з яго. Прыгожы пасажырскі электраход стаяў ля прыстані, і па трапах на палубу спяшаліся пасажыры.Лупсякоў.Цяжка дыхаючы, .. [Мая] ўзнялася па трапу на палубу, падышла да збянтэжанага Сцяпана і з усмешкай падала яму мокры пакарабачаны капялюш.Дуброўскі.// Прыстаўная лесвіца для пасадкі ў самалёт і выхаду з яго. Апошні ўзмах прапелера, і да самалёта падаецца трап, па якім гуськом спускаюцца пасажыры і накіроўваюцца ў аэрапорт.Філімонаў.
2. Спецыяльная лесвіца (разнастайнай выгляду і прызначэння). Гімнастычны трап. Трапы будаўнічых рыштаванняў.
[Гал. trap.]
трап2, ‑а, м.
Спец.
1. Адтуліна ў падлозе для сцёку вады і спуску яе ў каналізацыю. Лазневыя трапы.
2. Апарат для аддзялення нафты ад газу, якія здабываюцца з свідравіны.
[Англ. trap.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wing1[wɪŋ]n.
1. крыло́ (самалёта, птушкі, млына і да т.п.)
2. флі́гель, крыло́ (дома)
3.mil. фланг
4. групо́ўка, крыло́;
the radical wing of the Labour Pаrty радыка́льнае крыло́ лейбары́сцкай па́ртыі
5.pl.the wings кулі́сы (у тэатры)
6.sport фо́рвард;
a left wing ле́вы напада́ючы
♦
(wait) in the wings чака́ць за кулі́самі вы́хаду на сцэ́ну; чака́ць зру́чнага мо́манту;
be on the wing лята́ць; быць у па лёце;
take wing адлята́ць;
under smb.’s wing пад чыёй-н. апе́кай
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дэвія́цыя
(лац. deviatio = адхіленне)
1) адхіленне стрэлкі компаса ад лініі магнітнага мерыдыяна пад уздзеяннем вялікіх мас жалеза;
2) адхіленне ад патрэбнага напрамку руху самалёта, судна, артылерыйскага снарада і інш. пад уплывам якіх-н. прычын;
3) біял. разнавіднасць філэмбрыягенезу, пры якой змена ў развіцці органа адбываецца на сярэдніх стадыях яго фарміравання і прыводзіць да змен яго будовы ў дарослым арганізме (параўн.анабалія, архалаксіс).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
се́ктар
(лац. sector)
1) мат. частка плоскай фігуры, абмежаваная дугой і радыяльнымі лініямі (напр. с. круга);
2) частка якой-н. плошчы, абмежаваная радыяльнымі лініямі (напр. с. стадыёна);
3) частка народнай гаспадаркі, якая мае пэўныя эканамічныя і сацыяльныя прыметы (напр. кааператыўны с. у сельскай гаспадарцы);
4) аддзел установы або арганізацыі, які мае пэўную спецыялізацыю;
5) участак сістэмы кіравання самалёта, карабля і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тып
(фр. type, ад гр. typos = адбітак, вобраз)
1) узор, мадэль, форма чаго-н. (напр. т. самалёта, т. машыны);
2) біял. адзінка ў сістэматызацыі раслін і жывёл, якая аб’ядноўвае роднасныя класы (напр. т. кветкавых раслін, т. членістаногіх);
3) разрад, катэгорыя людзей з характэрнымі агульнымі знешнімі або ўнутранымі рысамі (напр. славянскі т.);
4) літ. абагулены мастацкі вобраз якой-н. групы людзей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
це́ласр., в разн. знач. те́ло;
цвёрдае ц. — твёрдое те́ло;
геаметры́чнае ц. — геометри́ческое те́ло;
ча́сткі ц. — ча́сти те́ла;
ц. самалёта — те́ло самолёта;
○ іншаро́днае ц. — иноро́дное те́ло;
◊ трыма́ць у чо́рным ~ле — держа́ть в чёрном те́ле;
душо́й і ~лам — душо́й и те́лом;
(быць) у ~ле — (быть) в те́ле;
спа́сці з ц. — исхуда́ть;
свяці́ць го́лым ~лам — ходи́ть в лохмо́тьях;
свая́ кашу́ля бліжэ́й да ц. — погов. своя́ руба́шка бли́же к те́лу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
борт1, ‑а, М ‑рце; мн. барты, ‑оў; м.
1. Верхні край бакавой сценкі, а таксама бок марскога або рачнога судна, самалёта. Дзень, калі мы ступалі на борт парахода, быў для нас сапраўдным святам.Лынькоў.Блізка берагу.. Пятрусь надумаўся перайсці ад кармы да свайго месца — бакавога вясла. Пры гэтым пераходзе ён ступіў адной нагой на борт, і... усе апынуліся ў вадзе.Дубоўка.Над галовамі часта праляталі самалёты — цяжкія бамбардзіроўшчыкі з чорнымі крыжамі на бартах і вёрткія тупарылыя «ястрабкі» з чырвонымі зоркамі.Якімовіч.// Сценка кузава грузавога аўтамабіля, адкрытага таварнага вагона і пад. Каля вагі стаяў цёмна-зялёны грузавік з адкінутымі бартамі.Паслядовіч.
2. Левы або правы край адзення (паліто, пінжака і пад.) з петлямі або гузікамі для зашпільвання.
•••
Апынуцца (аказацца) за бортамгл. апынуцца.
Выкінуць за бортгл. выкінуць.
[Фр. bord.]
борт2, ‑у, м.
Адна з разнастайнасцей зярністых утварэнняў алмазу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЭРАДЫНА́МІКА
(ад аэра... + дынаміка),
раздзел аэрамеханікі, у якім вывучаюцца законы руху газападобнага асяроддзя і яго ўзаемадзеяння з цвёрдымі целамі; тэарэт. аснова авіяцыі, ракетнай тэхнікі, метэаралогіі, турбабудавання і інш. Разглядае рух целаў з дагукавымі скорасцямі (да 1200 км/гадз); рух целаў са скорасцю, большай за скорасць гуку, вывучае газавая дынаміка. Аэрадынаміка ўзнікла ў 20 ст. ў сувязі з развіццём авіяцыі. Тэарэтычнае рашэнне задач аэрадынамікі заснавана на ўраўненнях гідрааэрамеханікі. Пры вырашэнні найбольш простых пытанняў (размеркаванне ціску і скорасцяў вакол абцякальнага цела і інш.) выкарыстоўваецца набліжэнне ідэальнай вадкасці, несціскальнай пры малых і сціскальнай пры вял. скорасцях. Наяўнасць вязкасці ў рэальных вадкасцях прыводзіць да ўзнікнення супраціўлення і ўлічваецца пры вывучэнні цеплаабмену целаў з патокам газу.
Спец. прыкладныя часткі аэрадынамікі: аэрадынаміка самалёта (вывучае рух самалётаў цалкам), знешняя балістыка (даследуе палёт снарадаў), аэрадынаміка турбамашын і рэактыўных рухавікоў, прамысловая аэрадынаміка (разлік паветранадзімальных установак, ветравых рухавікоў, струменных апаратаў, вентыляцыйнай тэхнікі, аэрадынамічных сіл, якія ўзнікаюць пры руху аўтамабіляў, цягнікоў і інш.). Эксперыментальная аэрадынаміка з дапамогай аэрадынамічных трубаў вызначае лікавыя каэфіцыенты сіл і момантаў, што дзейнічаюць на цела з боку газавага патоку. У аэрадынаміцы шырока выкарыстоўваецца матэм. мадэляванне з дапамогай ЭВМ.
Літ.:
Струминский В.В. Аэродинамика и молекулярная газовая динамика. М., 1985;
ЭВМ в аэродинамике: Пер. с англ. М., 1985;
Киреев В.И., Войновский А.С. Численное моделирование газодинамических течений. М., 1991.