Мамыря ’надзьмутая, замкнутая, капрызная асоба’ (Юрч. Фраз. 3). Да мамы́ліць, мамры́ла (гл.). Параўн. таксама мумраць, мы́мря.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ві́лочнік ’вожаг’ (хойн., Шатал.) — дэрыват ад вілочны (< vidloč‑ьnъ) і суф. ‑ік (< ікъ). Гл. таксама ві́лачнік.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валы́нда ’той, хто ходзіць без работы’ (Нас.). Да валындацца па аналогіі з дурында. Параўн. таксама валакіда.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адкапсану́ць ’адштурхнуць’ (Янк. II) < літ. atkapsė́ti. Запазычаны дзеяслоў выкарыстаў таксама суфікс ‑ну для абазначэння разавага дзеяння.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плі́снуць ’лінуць, плюхнуць, пырснуць’ (Бяльк.), плісну́ць ’выліць вадкасць’ (Мік.). Да пліскаць (гл.). Параўн. таксама тахнуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́рплік, экспр. пра малога, недарослага (шарк., Цыхун, вусн. паведамлю Да парпліца (гл.), гл. таксама попрык ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыстро́іць, прыстро́іцца ’апрануцца па-святочнаму, прыбрацца’ (ТСБМ). З польск. przystrojić się ’тс’. Гл. таксама стро́йны, строй.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Смалгава́ты ‘смуглявы’ (Мат. Гом.). Метатэза з *смаглаваты < смаглы 1 (гл.); параўн. таксама ўкр. смаглюва́тий, смагля́вий ‘смуглявы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зялёны, -ая, -ае.

1. Колеру травы, лісця.

Зялёная тканіна.

Зялёная фарба.

2. Пра колер твару: бледны, з зямлістым адценнем (разм.).

З. твар.

3. Які мае адносіны да расліннасці, які складаецца, зроблены з зелені (у 2 і 3 знач.).

Зялёныя насаджэнні.

З. корм.

4. Недаспелы, няспелы.

Зялёныя яблыкі.

Журавіны яшчэ зялёныя.

5. перан. Нявопытны з прычыны маладосці.

З. падлетак.

Молада-зелена (пра нясталую, нявопытную моладзь).

◊

Зялёная вуліца — ужыв. як сведчанне таго, што шлях для транспарту свабодны, святлафоры адкрыты; таксама перан.: пра бесперашкоднае праходжанне чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

заці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.

1. каго-што. Затрымаць, зашчаміць, абхапіўшы з усіх бакоў.

З. манету ў кулаку.

З. болт у ціскі.

2. што. Шчыльна заткнуць, сціснуўшы.

З. вушы далонямі.

З. рот (таксама перан.: не даць свабодна выказацца).

3. што. Паменшыць у аб’ёме або зрабіць больш тугім, сціснуўшы.

З. вузел.

4. перан., каго-што. Абмежаваць свабоду ў чым-н., перашкодзіць развіццю, праяўленню чаго-н.

З. крытыку.

З. ініцыятыву.

5. каго. Ціскаючы, замучыць, задушыць (разм.).

З. у натоўпе.

|| незак. заціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)