перарабі́цца, ‑раблюся, ‑робішся, ‑робіцца; зак.
Разм.
1. Стаць іншым, змяніцца; перайначыцца. Чалавеку цяжка перарабіцца адразу. Чорны. Мароз неяк абмяк, голас з цвёрдага, густога баска ў млявы тэнар перарабіўся. Лобан.
2. Ператаміцца ў працэсе працы; перапрацавацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бало́сь ’балазе’ (Янк. Мат., 152). Мабыць, з *балозь, якое з’яўляецца дыялектным скарачэннем ад балазе́ (гл.). Перамяшчэнне націску, аднак, вытлумачыць цяжка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ке́ркаць ’цяжка дыхаць’ (Сцяшк. Сл.), ’гагатаць’ (Сл. паўн.-зах.). Гукапераймальнае, відаць, балт. паходжання. Параўн. літ. kerkti ’кракаць’ (там жа, 458).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Клухтаві́на калдобіна, выбоіна на дарозе’ (Яшк.). Да клухта (гл.) і лухчавіна (гл.) ’калдобіна’. Пачатковае к вытлумачыць цяжка. Параўн. клучышча (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Несхадзі́мы (несходзімы) ’вельмі вялікі, які цяжка абысці, непраходны’ (ТС), ’бясконцы’ (Сцяшк. Сл.), параўн. рус. несходи́мый ’непраходны’. Да хадзіць, схадзіць ’абысці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапці́ несов.
1. сопе́ть, пыхте́ть;
с. но́сам — сопе́ть но́сом;
2. разг. дыша́ть;
ён ця́жка соп — он тяжело́ дыша́л;
3. разг. (во что-л.) дуть;
с. ў ду́дку — дуть в ду́дку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
змары́цца, змаруся, зморышся, зморыцца; зак.
Адчуць знямогу, стомленасць; знясіліцца, стаміцца. Відаць, ішоў .. [дзядок] .. здалёку, бо змарыўся і цяжка дыхаў, шукаючы вачамі вольнага месца. Якімовіч. Галоўнае пры касьбе — не спяшацца, не высільвацца, каб не змарыцца да пары. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закаране́лы, ‑ая, ‑ае.
Застарэлы, які цяжка паддаецца зменам. Закаранелая хвароба. Закаранелыя звычкі. // Упарты, непапраўны. Закаранелы гультай. Закаранелы ўласнік. □ Гарасім думаў, што Андрэй не такі ўжо закаранелы грэшнік, якім ён лічыў яго дагэтуль, толькі грубы, рэзкі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асэнсава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., што.
Зразумець, усвядоміць сэнс, значэнне чаго‑н. І дзіўныя пачуцці апанавалі мяне: да болю ў сэрцы захацелася паехаць туды, на поўдзень, дзе ідзе, шырыцца страшная бітва, якую нават цяжка асэнсаваць. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неапі́саны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не апісалі, не ўключылі ў вопіс, каталог, рэестр. Неапісаны архіў.
2. Вельмі прывабны, такі, што цяжка апісаць словамі. Іскрыцца ў небе млечны пас, Такі таемны, поўны чараў І неапісаных украс. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)