АНАТО́ЛІЯ
(грэч. Anatolē, тур. Anadolu),
у старажытнасці назва М. Азіі. Уваходзіла ў склад Хецкай дзяржавы, з 4 ст. да н.э. — у імперыю Аляксандра Македонскага, з 2 ст. да н.э. ў Рым. імперыі, потым да 11 ст. ў Візантыі, у 11—14 ст. у дзяржаве сельджукаў. У 14—15 ст. заваявана туркамі асманамі. У Асманскай імперыі Анатолія — правінцыя на З М. Азіі з цэнтрам у г. Кютах’я. З 1920-х г. Анатоліяй называецца ўся азіяцкая частка Турцыі.
т. 1, с. 340
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАБРУ́ЙСКІ АБЛАСНЫ́ ДРАМАТЫ́ЧНЫ ТЭА́ТР.
Існаваў у 1941, 1944—47 у Бабруйску. Маст. кіраўнікі: К.Стэцкі, М.Кавязін (з 1945). У рэпертуары былі: «Надзвычайны закон» бр. Тур і Л.Шэйніна, «Жыццё вучыць» В.Галаўчынера, «Лодачніца» М.Пагодзіна, «Праўда добра, а шчасце лепш» А.Астроўскага, «Дама-невідзімка» П.Кальдэрона, «Лісічкі» Л.Хелман, «Каварства і каханне» Ф.Шылера, «Рускае пытанне» К.Сіманава і інш. У 1947 пераведзены ў Гродна (гл. Гродзенскі абласны драматычны тэатр).
Літ.:
Нефед В.И. Николай Ковязин: Жизнь и творчество: Исслед. Свидетельства. Воспоминания. Мн., 1990. С. 36—54.
т. 2, с. 190
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
атама́нка
(фр. ottomane, ад тур. Othman = імя султана, заснавальніка Асманскай імперыі)
шырокая мяккая канапа з трыма здымнымі падушкамі замест спінкі і з валікамі па краях.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ба́мія
(тур. bamya)
травяністая расліна сям. мальвавых з доўгачаранковым лісцем і жоўтымі адзіночнымі кветкамі, пашыраная ў тропіках і субтропіках; дае грубае валакно і ядомыя плады.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ка́ва
(польск. kawa < тур. kahve, ад ар. kahva)
парашок з зярнят кафейнага дрэва, а таксама напітак з гэтага парашка;
чорная к. — моцная кава без малака.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ра́унд
(англ. round = кола, круг)
1) трохмінутны перыяд у боксе, на працягу якога вядзецца бой;
2) перан. адносна самастойны этап, тур цяжкіх і працяглых перагавораў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Барсу́к (БРС, Яруш., Сцяшк. МГ). Рус. барсу́к, борсу́к, укр. бо́рсук, польск. borsuk і г. д. Запазычанне з цюрк. моў (тур. і г. д. borsuk, тат. bursyk, barsyk; літаральна ’шэры’). Фасмер, 1, 128; Слаўскі, 1, 39. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 48–49.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Башта́н ’агарод у полі’ (Яшкін), ’калгасны агарод’ (Лысенка, ССП). Рус. башта́н ’бахча’ (< укр.), укр. башта́н ’тс’. З тур.-перс. bostan ’агарод’. Бернекер, 77; Фасмер, 1, 139. Параўн. Шанскі, 1, Б, 64; Рудніцкі, 92. Форма башта́ ’бахча’ (Яшкін) узнікла кантамінацыяй слоў башта́н і бахча́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маса́т ’кавалак сталі для выкрэшвання іскры’ (паўн.-усх., КЭС). Укр. гуц. муса́к ’кавалак наточанай сталі, якім касец выраўнівае лязо касы’. Праз тур. masat ’тачыла для вастрэння нажоў’ з араб. mishad ’тс’ (Міклашыч, Türk. El. Nachtr., 2, 81; БЕР, 3, 677; Брукнер, 349).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тухвя́к ‘сяннік, матрац’ (Нас., Байк. і Некр.). З рус. тюфя́к ‘тс’, якое, як і цюхля́к ‘тс’ (мазыр., ГЧ), з цюркіх моў, параўн. тат. tüšäk ‘пярына, матрац’, крым.-тат., караімск., чагат. töšäk, тур. düšäk ‘тс’ < цюрк. tösä‑ ‘рассцілаць, масціць’ (Фасмер, 4, 138; Анікін, 578).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)