этымало́гія, ‑і, ж.
1. Раздзел мовазнаўства, які вывучае роднасныя сувязі і паходжанне слоў. Антрапанімія.. закансервавала пэўную частку лексем, якіх не захавала мова, і дае надзвычай каштоўны матэрыял для гістарычнай лексікалогіі і этымалогіі. Бірыла.
2. Паходжанне якога‑н. слова і яго роднасныя адносіны да іншых слоў той жа ці іншай мовы.
3. Уст. Раздзел школьнай граматыкі, які ўключае фанетыку і марфалогію. Чарга падыходзіць да вучняў Філюка.. — Вашы напісалі добра. Але па сінтаксісу вашы вучні значна крапчэйшыя, чым па этымалогіі, — зазначае інспектар. Колас.
•••
Народная этымалогія — пераробка запазычанага слова па ўзору блізкага па гучанню слова роднай мовы.
[Грэч. etymología ад étymon — сапраўднае значэнне слова, ісціна і lógos — вучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ста́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Раздзел тэарэтычнай механікі, які вывучае раўнавагу цел пад уздзеяннем сіл.
2. Стан спакою, раўнавагі; проціл. дынаміка. // перан. Нязменнасць, адсутнасць руху, развіцця. Паказ характару ў статыцы ў пэўнай меры абмяжоўвае магчымасці пісьменніка. Дзюбайла.
[Грэч. statikē — раўнавага.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паэ́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае структуру і творчыя прыёмы паэтычных твораў, іх форму і прынцыпы аналізу.
2. Сістэма паэтычных форм і прынцыпаў якога‑н. паэта або літаратурнага напрамку. Паэтыка Купалы. Паэтыка класіцызму. Паэтыка рамантызму.
[Грэч. poiētikē.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэкто́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
Спец.
1. Раздзел геалогіі, які вывучае структуру, рух, дэфармацыю і развіццё якога‑н. участка зямной кары і верхняй мантыі Зямлі.
2. У архітэктуры — асаблівасці ўзаемаразмяшчэння частак будынка і суадносіны яго форм і прапорцый; архітэктоніка.
[Ад грэч. tektonikē — будаўніцтва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паў- ’палова, палавіна’, ’папалам’, ’не зусім, амаль’ (ТСБМ, Шпіл., Нас.). Да прасл. polъ (укр. пів‑, рус. пол‑, пол, польск., н.-луж. pół, в.-луж. poł, палаб. pöl‑a, чэш. půl, славен. pȏl, серб.-харв. по̑, макед. пол, балг. пол, полът, ст.-слав. полъ. Прасл. роlъ, роднаснае да алб. palë ’бок, партыя, раздзел’, іран. pahl ’бок’, рашорвск. pahalaw ’бок, край, рабро’, а таксама марыйск. pdlak, удмурцк. эрзянск. pelʼ ’палавіна’, макшанск. pįale, эст. pool, фін. puoli ’тс’, ’бок’. Настратычнае. Махэк (499) лічыць слова «праеўрапейскім». Гл. таксама Фасмер (3, 306).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
theatrical [θɪˈætrɪkl] adj.
1. тэатра́льны, сцэні́чны;
a theatrical agent імпрэса́рыа, антрэпрэнё́р;
a theatrical company тэатра́льная тру́па;
theatrical scenery тэатра́льныя дэкара́цыі;
a theatrical column тэатра́льны раздзе́л; тэатра́льная кало́нка (у газеце)
2. ненатура́льны, пазёрскі, паказны́;
theatrical manners тэатра́льныя мане́ры;
a theatrical declamation меладраматы́чная дэклама́цыя
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
кало́ід, -у, М -дзе, м. (спец.).
Некрышталізаванае клеепадобнае рэчыва (бялок, крухмал і інш.), прамежкавае паміж растворам і эмульсіяй.
|| прым. кало́ідны, -ая, -ае і калаіда́льны, -ая, -ае.
К. раствор.
○
Калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.
Калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, у якім разглядаюцца працэсы ўтварэння і разбурэння дысперсных сістэм.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
графа́, ‑ы, ж.
1. Палоска, слупок, калонка паміж дзвюма вертыкальнымі лініямі (у класных журналах, канторскіх кнігах і пад.). У графе, дзе былі выведзены адзнакі за апошні квартал, па мове ў Рыгоравым табелі красавалася прыгожа выпісаная настаўніцай чацвёрка. Краўчанка.
2. Раздзел тэксту; рубрыка.
[Ад грэч. graphē — рыса, лінія.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.
1. Раздзел тэарэтычнай механікі, які вывучае законы руху цяжкага цела, кінутага пад некаторым вуглом у адносінах да гарызонта.
2. Навука, якая вывучае законы руху снарадаў унутры гарматы і пасля вылету з яе. Унутраная балістыка. Знешняя балістыка.
[Ад грэч. bállō — кідаю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стро́фіка, ‑і, ДМ ‑фіцы, ж.
1. Раздзел паэтыкі, які вывучае віды, будову строф. Перад намі — тыповы ўзор уласцівай для паэта [Максіма Багдановіча] строфікі і, здавалася б, проста непераўзыдзенай гармоніі і рытмікі яго верша. Майхровіч.
2. Дзяленне вершаванага твора на строфы. Строфіка вершаў Янкі Купалы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)