эрдэльтэр’е́р
(англ. Airedale terrier)
парода службовых сабак з групы тэр’ераў, выведзеная ў Англіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эстрыёл
[ад эструс + (алкаг)оль]
жаночы палавы гармон з групы эстрагенаў, канечны прадукт метабалізму эстрадыёлу і эстрону.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
адкало́цца, -калю́ся, -ко́лешся, -ко́лецца; -калі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адпасці ад таго, што колецца, разбіваецца.
Адкалолася ручка ад збана.
2. перан. Парваць сувязь з кім-, чым-н., выйсці са складу якой-н. арганізацыі, групы і пад.
А. ад калектыву.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра што-н. прышпіленае: аддзяліцца, адпасці.
Брошка адкалолася.
|| незак. адко́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. адко́лванне, -я, н. і адко́л, -у, м. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ста́ршы, -ая, -ае.
1. Які стаіць вышэй у параўнанні з кім-н. па званні, пасадзе, службовым становішчы.
С. навуковы супрацоўнік.
С. радыст.
С. лейтэнант.
2. ста́ршы, -ага, м.; ста́ршая, -ай, ж., мн. -ыя, -ых (у знач. наз.). Той, хто стаіць на чале якой-н. групы людзей; кіраўнік, начальнік.
Паставіць старшага на будаўнічы аб’ект.
3. Пра клас, курс і пад. ў навучальнай установе: які блізкі да выпуску, да заканчэння вучобы.
Вучні старшых класаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згрупава́цца, ‑пуецца; ‑пуемся, ‑пуецеся; зак.
Сабрацца, аб’яднацца ў групу (групы); размясціцца групай (групамі). Хуткакрылыя стрыжы згрупаваліся і насіліся ў паветры, нібы трэніраваліся перад адлётам. Федасеенка. Хутка вакол Андрэя згрупавалася чалавек пятнаццаць салдат, якія сталі яго поўнымі паслядоў[нік]амі. Галавач. Новае пакаленне пісьменнікаў.. згрупавалася ў арганізацыю «Маладняк». «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераво́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які прызначаецца, служыць для пераводу грошай (па пошце, тэлеграфе, праз банк). Пераводны бланк.
2. Які пераводзіцца, служыць для пераводу з аднаго матэрыялу на другі. Пераводныя карцінкі.
3. Звязаны з пераводам з адной групы навучання ў наступную, больш высокую. Пачаліся вясеннія пераводныя экзамены. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбро́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Адсутнасць згоднасці ў чым‑н.; разлад, беспарадак. Заўвагі дзяўчат выклікалі глыбокі разброд і спрэчкі ў сям’і Арцёма Іванавіча. Утварыліся дзве непрымірымыя групы. Мележ. Янка Купала працаваў над «Словам аб палку Ігаравым», калі ў асяроддзі старой пісьменніцкай інтэлігенцыі назіраўся разброд, ідэйная раз’яднанасць. Палітыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпат 1, ‑у, М шпаце, м.
Спец. Устарэлая назва мінералу, які пры ўдары расколваецца на кавалкі правільнай, геаметрычнай формы.
•••
Палявы шпат — мінерал з групы сілікатаў.
Плавіковы шпат — тое, што і плавік.
[Ням. Spat.]
шпат 2, ‑у, М шпаце, м.
Спец. Хранічнае запаленне скакальнага сустава ў каня ці рабочага вала.
[Ням. Spat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жмодзь ’саранча, навала’ (КСТ). Параўн. рус. разан., тамб. жмуть ’той, хто прыгнятае, уціскае’. Відаць, пераасэнсаванне старой назвы балт. групы плямён (параўн. для вакалізму ст.-рус. 1689 г. жмот ’конь жмудскай пароды’), вядомае і ў іншых выпадках (параўн. варвары).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэкарбаксілава́ць
(ад дэ- + карбаксіл)
адшчапляць двухвокісел вугляроду ад карбаксільнай групы (гл. карбаксіл) карбонавых кіслот.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)