сараматні́к, ‑а, м.
Разм. Той, хто не мае сораму, хто парушае правілы прыстойнасці; бессаромны чалавек. Старшыніха выняла Кліма кулаком па спіне. — Сараматнік, хоць бы апрануўся! Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спо́рыцца, ‑рыцца; незак.
Разм. Ісці паспяхова, удавацца каму‑н. Калі чалавек працуе з ахвотаю, праца ў яго руках спорыцца. Сабаленка. Ураджай радуе, і работа спорыцца. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
флегма́тык, ‑а, м.
Чалавек флегматычнага тэмпераменту. Нарэшце вядомы на ўвесь горад фотакарэспандэнт Пеця Чарнавус, душа хлопец, флегматык у працы і віхор у гульні, адчыніў дзверы. Шамякін.
[Ад грэч. phlegmaticos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
целяпе́нь, ‑пня, м.
Разм. Нязграбны, нехлямяжы чалавек. Хіба ж мала ў горадзе хлопцаў? Ды і не такіх, як я, целяпнёў, а хлопцаў — адарві ды падай. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырванаве́рхі, ‑ая, ‑ае.
З чырвоным верхам. Ля станцыйнага будынка заварушыліся нешматлікія пасажыры, вось-вось павінен быў ударыць звон, да якога падыходзіў чалавек у чырванаверхай шапцы. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пы́ца груб. ’морда, твар’ (Ян.), ’чалавек з вялікім непрыгожым тварам’ (Растарг.), сюды ж пыця́тый ’мардаты, пухлашчокі’ (пін., Нар. лекс.), пыца́н ’тоўсты чалавек’ (Бяльк.). Хутчэй за ўсё, адваротны дэрыват ад пы́цка, пы́цак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбія́ка ’забіяка, задзіра’ (Нар. Гом.), укр. розбия́ка. Утворана ад раз- і біць (гл.) з дапамогай суф. ‑як‑, як здаравя́ка ’дужы чалавек’, спакайня́ка ’спакойны чалавек’ (пра словаўтваральную мадэль гл. Сцяцко, Афікс. наз., 132).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сумы́ль ’маўклівы чалавек’ (Мат. Гом.). Магчыма, утварэнне, аналагічнае соўмэла (гл. саўміла) з заменай оў > у, параўн. соўнуць/сунуць, і фіналлю, як у мармы́ль ’негаваркі чалавек’ (Сл. ПЗБ), параўн. соўмак ’тс’ (гл. соўма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мамон ’глухі чалавек’ (Бяльк.). Рус. пск., цвяр. мамоня ’негаваркі, пануры чалавек’. Балтызм. Параўн. літ. mómūnė ’цемечка’ (паводле прыкладаў у IKŽ, 8, 344: ’пакуль цемечка не зарасце (не стане цвёрдым), дзіця не гаворыць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Homo doctus in se semper divitias habet
Вучоны чалавек у самім сабе мае багацце.
Учёный человек в самом себе имеет богатство.
Гл.: Discentem...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)