Абіча́йка ’вобад з лубу ў рэшаце і мельнічным камені’ (Нас., Касп., ДАБМ, Бір. дыс., КЭС, Смул.), абечайка ’каркас бубна’ (КСТ), ’абадка з лубу ў рэшаце’, обечка ’абічайка ў веку да дзяжы’ (КСТ) < аб‑веч‑айка, гл. века (прасл. věko ’пакрышка’). Так Краўчук, УМШ, 1960, 6, 61. Яго ж Бел.-укр. ізал. 39. Параўн. рус. обечайка, укр. обичайка. Менш надзейна да віць (Праабражэнскі, 1, 626).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́шань ’стрэмка’ (Сцяшк. Сл.), параўн. укр. пптениця ’насмарк, катар’. Няясна. Магчыма, утварэнне ад * патануць (Стануць), параўн. з рус. дыял. тануть ’моцна піхнуць, кінуць’, якое ў сваю чаргу тлумачыцца, як шатну́ть ад шатать (Фасмер, 4, 405). Імаверна, аднак, што гэта слова можа ўзыходзіць да *пашынуць (пошынь > потань) піхнуць, ударыць5 (Гарачава, Этимология–1985, 63), параўн. славац. ošimdo ho ’яго хапіў удар, разбіў параліч’ (< ošibnulo), гл. ашыбаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пярэ́бірак ’ахапак, пласт сена, набраны граблямі’ (ТСБМ, Касп.; барыс., лях., пух., ганц., Сл. ПЗБ; Жд.; карэл., Янк. Мат.; Янк. 1), парэ́біранка ’награбленае (“перабранае”) да нагі граблямі сена або салома’ (Шат.), пярэ́бірка ’перабранае граблямі сена для больш зручнага складання яго ў капу’ (Некр., Касп., Сл. Брэс.), пярэ́барка ’тс’ (Жд.), пярэ́бярня ’ахапак дроў’, перэ́бер ’пласт сена’ (петрык., Шатал.). Суфіксальнае ўтварэнне ад перабіра́ць, перабра́ць, гл. біра́ць, браць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рышт 1 ’рыштаванне пры пабудове зруба вышэй вокнаў’ (ТС), ’козлы для падоўжанай распілоўкі калод’ (ТС), ры́шты, рэ́шты, ра́шты ’прыстасаванне ў возе для пашырэння яго пагрузачнай пляцоўкі’ (Нар. словатв.). Усечаная форма ад рыштава́нне (гл.), рышту́нак.
Рышт 2 ’месца, дзе цячэ невялікая рэчка’ (міёр., НС), ’роў, ручай’ (Бяльк.), ’канава’ (Нас.), ’ручай, рэчышча, роў’ (клім., ЛА 5), ’канава’ (Гарэц., Яруш.), ры́шта ’канава’ (Жд. 3). Ад рышто́к (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Sua quisque pericula nescit
Ніхто не ведае сваёй небяспекі.
Никто не знает своих опасностей.
бел. Ніхто ўперад не знае, што яго ў жыцці чакае. Каб ведаў, дзе павалішся, там саломкі падаслаў бы. Каб ведаў, дзе ў яму ўвалішся, абышоў бы.
рус. Не знаешь, где найдёшь, где потеряешь. Кабы знал наперёд, так бы расширил рот. Наперёд не узнаешь, где найдёшь, где потеряешь. Наперёд не угадаешь, кому по ком плакать. Кабы знал, где упасть, так соломки б подостлал. Кабы не кабы, да не но, были бы мы богаты давно. Кабы снова на свет народиться, знал бы, как состариться.
фр. Voir est facile, prévoir est difficile (Увидеть легко, предусмотреть ‒ трудно).
англ. It is the unexpected that always happens (Всегда происходит неожиданное).
нем. Minder ist oft mehr (Меньше часто больше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
wywieść
зак.
1. вывесці;
2. зрабіць выснову; вывесці; заключыць;
3. вывесці; даказаць;
wywieść z błędu — растлумачыць (паказаць) каму яго памылку;
wywieść w pole — ашукаць, абдурыць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
różnić
różni|ć
незак. адрозніваць;
te cechy ~ły go od kolegów — гэтыя рысы адрознівалі яго ад калег;
nic nas nie różnić — мы нічым не адрозніваемся
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
decydować
незак.
1. o czym, w czym вырашаць што; пастанаўляць пра што (аб чым);
decydować o jego los — вырашаць яго лёс;
2. мець вырашальнае значэнне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
заце́рці сов., в разн. знач. затере́ть;
з. на́дпіс — затере́ть на́дпись;
су́дна ~рла льда́мі — безл. су́дно затёрло льда́ми;
у нато́ўпе яго́ ледзь не ~рлі — в толпе́ его́ едва́ не затёрли;
маладо́га арты́ста хаце́лі з. — молодо́го арти́ста хоте́ли затере́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мудраге́лісты разг.
1. мудрёный, замыслова́тый; хи́трый;
мы не разуме́лі яго́ ~тай мо́вы — мы не понима́ли его́ мудрёного языка́;
~тая прычо́ска — замыслова́тая причёска;
2. причу́дливый, зате́йливый; вы́чурный;
м. ўзор — зате́йливый (причу́дливый) узо́р;
~тая ра́мка люстэ́рка — вы́чурная ра́мка зе́ркала
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)