скруці́ць, скручу, скруціш, скруціць;
1. Круцячы, туга звіць што‑н.
2. Зматаць, навіць на што‑н.
3. Згінаючы, заломваючы што‑н., пераблытаць, сплесці.
4. Звязаць, пазбавіўшы каго‑н. мажлівасці прымяняць фізічную сілу.
5.
6.
7.
8. Зняць што‑н., пакручваючы.
9. Сапсаваць, неасцярожна ці доўга круцячы.
10. Выкруціўшы стрыжань, з тонкага ствала вярбы, лазы і пад. зрабіць дудку, свісток.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэ́сці, трасу, трасеш, трасе; трасём, трасяце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, ад якога нічога не аддзелена; не падзелены, не раздробнены.
2. Ужываецца пры абазначэнні вялікай колькасці чаго‑н., вялікіх памераў, аб’ёму чаго‑н.
3. Не пашкоджаны, не сапсаваны, не разбураны.
4. Не паранены, здаровы.
5. Якому ўласціва адзінства, цэльнасць.
6. Які не мае дробу (пра лік, велічыню).
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Калодзеж 1 ’вузкая, глыбокая яма, звычайна ўмацаваная ад абвалаў зрубам, трубамі для здабывання вады з ваданосных слаёў зямлі’, ’студня з калаўротам або асверам для чэрпання пітной вады’ (
Калодзеж 2, калодзеш ’ямачка каля пупавіны, па якой вызначаюць малочнасць каровы’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Калі́тка 1 ’невялікія дзверы для праходу ў варотах, плоце, агароджы; фортка’ (
Калі́тка 2, звычайна мн. ліку, ’чатырохвугольныя ласкуты ў безрукаўцы’ (
Калі́тка 3 ’лагчына, зарослая кустамі’ (
◎ Калі́тка 4 расліна гарлачык, Nuphar luteum; Nymphaea alba’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hand1
1. рука́ (кісць);
shake hands віта́цца за руку́, рука́цца;
at hand пад руко́й;
hands off! ру́кі прэч!
2.
give
3. ро́ля, удзе́л, до́ля;
have a hand in
4. стрэ́лка (гадзінніка)
5. рабо́чы (на заводзе, ферме)
6.
♦ (close/near) at hand блі́зка, пад руко́ю;
at the hands of
be good with one’s hands быць ма́йстрам на ўсе ру́кі;
bind/tie
by hand ручны́м спо́сабам, уручну́ю;
fall into
(at) first hand (ба́чыць) на свае́ во́чы, (ве́даць) на ўла́сным до́сведзе;
get one’s hands dirty выко́нваць фізі́чную пра́цу;
hand in glove (with
hand in hand узя́ўшыся за ру́кі; ра́зам, суме́сна;
(get/take one’s) hands off (
have one’s hands full мець кло́пату па ву́шы/па го́рла;
have one’s hands tied не мець магчы́масці рабі́ць (што
hold
in
in hand у рука́х; у ная́ўнасці; у чыі́м
in the hands of
keep one’s hand in рабі́ць (што
lay/get one’s hands on
many hands make light work у калекты́ве рабо́та ідзе́ спарне́й;
not do a hand’s turn
off one’s hands ≅ з плячэ́й дало́ў;
on either/every hand
on hand на рука́х; у ная́ўнасці;
(it’s) on your hands ты адка́зны за гэ́та;
on the one hand… on the other hand… з аднаго́ бо́ку…, з друго́га/і́ншага бо́ку…;
out of hand бескантро́льна; неадкла́дна, за́раз жа; не до́ўга ду́маючы, без лі́шніх слоў;
(it’s) out of your hands ты
play into
put one’s hand in one’s pocket
(at) second/third hand з другі́х/з трэ́ціх рук;
take
take
throw one’s hand in
to hand паблі́зу, у ме́жах дасяга́льнасці;
turn one’s hand to
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
да,
Спалучэнне з прыназоўнікам «да» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні месца, прадмета ці асобы, да якіх скіравана дзеянне, рух.
2. Ужываецца пры абазначэнні мяжы, да якой пашыраецца дзеянне, з’ява і пад.
3. Ужываецца пры абазначэнні мяжы той адлегласці, прасторы, якая аддзяляе адзін пункт ад другога.
Часавыя адносіны
4. У спалучэнні з назоўнікам служыць для абазначэння моманту, да якога працягваецца дзеянне, стан і пад.
5. Ужываецца пры абазначэнні падзеі, з’явы, якім папярэднічала пэўнае дзеянне; адпавядае па значэнню словам: перад чым небудзь, раней чаго-небудзь.
Колькасныя адносіны
6. У спалучэнні з лічэбнікам ужываецца пры абазначэнні колькаснай мяжы чаго‑н.
Аб’ектныя адносіны
7. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, асобы, з’явы і пад., да якіх што‑н. далучаецца, дабаўляецца.
8. Ужываецца пры абазначэнні групы або катэгорыі людзей, з’яў, прадметаў і пад., да якіх належыць, адносіцца хто‑, што‑н.
9. Ужываецца пры абазначэнні матыву, мэты якога‑н. дзеяння.
10. Ужываецца пасля назоўніка пры абазначэнні асаблівасцей або прызначэння прадмета, з’явы і пад.
11. Ужываецца пры абазначэнні асобы, прадмета і пад., з якімі звязана якое‑н. дзеянне, стан, прымета, якасць.
12. Ужываецца пры абазначэнні асобы, прадмета, з’явы, у дачыненні да якіх выяўляецца прыгоднасць, прыдатнасць каго‑, чаго‑н.
13.
14. Ужываецца ў загалоўках пры абазначэнні тэмы твора або падзеі, з’явы, з якімі звязан змест твора.
15. Ужываецца пры абазначэнні таго, да чаго заклікаюць, пабуджаюць.
16. Ужываецца пры абазначэнні асобы, прадмета, з’явы і пад., да якіх скіравана дзеянне.
17. Ужываецца пры абазначэнні асобы або прадмета, з якімі сутыкаецца хто‑н., змацоўваецца што‑н.
Акалічнасныя адносіны
18. Ужываецца пры ўказанні на ступень, якой дасягае дзеянне, стан.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзі́н, аднаго́,
1. Лік.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́бры, ‑ая, ‑ае; дабёр, дабра.
1. Чулы да людзей; спагадлівы, сардэчны.
2. Заснаваны на жаданні дабра, прыхільнасці да людзей.
3. Які прадказвае ўдачу, прыносіць радасць; шчаслівы, прыемны.
4. Такі, якім павінен быць; з дадатнымі якасцямі або ўласцівасцямі;
5. Умелы, старанны ў рабоце; здольны, дбайны.
6.
7. Звязаны ўзаемнай сімпатыяй з кім‑н., блізкі.
8. Чысты, слаўны, не зганьбаваны.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ра 1, ‑ы,
1. Два аднолькавыя сіметрычныя прадметы, якія складаюць адно цэлае.
2. Дзве асобы, мужчына і жанчына, дзве жывёліны, самец і самка.
3.
4.
5.
6.
•••
па́ра 2, ‑ы,
Газ, які ўтвараецца пры выпарэнні вады, нагрэтай да высокай тэмпературы; газападобны стан вады.
•••
пара́, ‑ы́;
1. Час, перыяд.
2.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)