*Ка̀кешы, кокешы ’калені’ (Федар. Рук.). У тэксце: «Торяна на печэ кокешы задзерла». Дакладных адпаведнікаў быццам бы няма (калі дэфініцыя правільная). Думаецца, тут мясцовае ўтварэнне ад паліморфнай формы лексемы са значэннем ’кукішкі’. Бліжэйшай роднаснай формай (і тэрытарыяльна блізкай) з’яўляецца воран. какошкі, маст. кокашки, кокашы, дзятл. кокішкі. Тут семантычны пераход кукішкі > калені, які цяжка вытлумачыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клу́чышча ’расчэп, лучына’ (Гарб.). Да лучышча, луч (гл.). Тут таксама цяжка вызначыць паходжанне пачатковага к. Параўн. клухтавіна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прарумя́ніць ’працерці, памыць, пачысціць’ (Ян.). Няясна. Магчыма, да румяніць (гл.), якое ужываецца тут пераносна: ’зрабіць светлым, ясным’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прарва́ць сов.
1. в разн. знач. прорва́ть;
п. панчо́ху — прорва́ть чуло́к;
вада́ ~ва́ла плаці́ну — вода́ прорвала́ плоти́ну;
п. варо́жую блака́ду — воен. прорва́ть вра́жескую блока́ду;
2. с.-х. прореди́ть, продёргать;
п. буракі́ — прореди́ть (продёргать) свёклу;
3. безл., разг. прорва́ть;
ён до́ўга маўча́ў, але тут і яго́ ~ва́ла — он до́лго молча́л, но тут и его́ прорва́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
fremd
a
1) чужы́
2) заме́жны, іншазе́мны
ich bin hier ~ — я не тутэ́йшы, я тут чужы́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ватэ́тта ’вось тут’ (КЭС). Дакладна адпавядае рус. дыял. воте́тта, вотэ́тта ’тс’ (СРНГ). Складанае слова: вот ’вось’ + эт‑то.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крэ́нтам ’абы-як’ (Сцяшк. Сл.), крэнтам‑вэнтам з польск. krętu‑wętu ’то тут, то там’ (Слаўскі, 3, 101).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гадава́цца несов.
1. расти́;
яны́ тут нарадзі́ліся і ~ва́ліся — они́ здесь родили́сь и росли́;
2. страд. расти́ться; выра́щиваться, взра́щиваться; вска́рмливаться, выка́рмливаться; воспи́тываться; отра́щиваться; отпуска́ться; см. гадава́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
звы́кла нареч. и в знач. сказ. привы́чно; обы́чно;
з. папра́віць ху́стку — привы́чно попра́вить плато́к;
усё мне тут знаёма і з. — всё мне здесь знако́мо и привы́чно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
разгле́дзецца сов.
1. (сориентироваться) осмотре́ться;
я тут яшчэ́ не ~дзеўся — я здесь ещё не осмотре́лся;
2. (понять свой промах) оду́маться;
по́зна я ~дзеўся — по́здно я оду́мался
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)