дабро́м, прысл.
Разм. Па-добраму, без прымусу. — Пан дабром нічога не аддасць, — сілай трэба ўзяць. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гара́члівы, ‑ая, ‑ае.
Запальчывы, нястрыманы. — Гарачлівы, — падумаў я сам сабе [пра Рамана]. — Не трэба было так груба. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заву́зкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Вузкаваты, вузейшы, чым трэба. [Лёдзі] не падабалася плацце — завузкае, хоць і перашытае. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабры́цца, ‑брыюся, ‑брыешся, ‑брыецца; зак.
Пабрыць сабе твар; пагаліцца. [Міхал:] — Дзе тут вады ўзяць, пабрыцца трэба. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазмацо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Змацаваць усё, многае. Пакуль у дарогу — трэба яшчэ пазмацоўваць [воз]. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перанасы́ціць, ‑сычу, ‑сыціш, ‑сыціць; зак., што.
Зрабіць вельмі насычаным, насыціць больш, чым трэба. Перанасыціць паветра парай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасма́жыцца, ‑жыцца; зак.
Пасмажыцца даўжэй, чым трэба, залішне запячыся, стаць сухім, жорсткім. Катлеты перасмажыліся. Каўбаса перасмажылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгразі́цца, ‑гражуся, ‑грозішся, ‑грозіцца; зак.
Разм. Тое, што і прыгразіць. Пільнавацца трэба, калі Яўхім прыгразіўся!.. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
далёка, прысл.
1. На вялікай адлегласці ад чаго-н.
Школа знаходзіцца д.
2. у знач. вык. Пра значную адлегласць да каго-, чаго-н.
Д. пайсці (таксама перан.: дабіцца поспехаў у жыцці). Д. зайсці (таксама перан.: выйсці за межы дапушчальнага). Д. завесці (таксама перан.: мець сур’ёзныя вынікі). Далей у лес — больш дроў (прыказка). Да вёскі яшчэ д.
3. у знач. вык. Пра няскоры надыход чаго-н.
Да зімы д.
4. безас., у знач. вык. Шмат чаго не хапае ў параўнанні з кім-, чым-н.
Мне да цябе д.
◊
Далёка хадзіць не трэба за чым (разм.) — лёгка прывесці прыклад, доказ для пацвярджэння чаго-н.
За прыкладамі далёка хадзіць не трэба.
Далёка не заедзеш чым або на чым (разм.) — многага не даб’ешся, не будзе толку.
На хлусні далёка не заедзеш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Жушмень ’быльнёг’ (мсцісл., Юрч., Слова, 257, без націску). Суфікс ‑мень, які выдзяляецца яшчэ ў глушме́нь, цясме́нь, сухме́нь, глухме́нь, слізме́нь (Сцяцко, Афікс. наз., 116). Для кораня, відаць, трэба параўноўваць з жужма 2, дзе прадстаўлен і варыянт жушма, жушмо ’вязка льну, лазы’. Жушмень, магчыма, трэба разглядаць як вытворнае ад жу́шма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)