няёмкі в разн. знач. неудо́бный, нело́вкий;
~кая по́за — неудо́бная (нело́вкая) по́за;
тра́піць у ~кае стано́вішча — попа́сть в неудо́бное (нело́вкое) положе́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
апусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.
1. каго-што. Перамясціць у больш нізкае становішча.
А. сцяг.
2. што. Схіліць, нахіліць.
А. галаву.
А. вочы (скіраваць позірк уніз).
3. каго-што. Змясціць у што-н. куды-н. уніз.
А. пісьмо ў паштовую скрынку.
4. Перавесці з вертыкальнага становішча ў гарызантальнае, адчыняючы або зачыняючы што-н.
А. шлагбаум.
5. што. Зрабіць пропуск, выключыць.
Пры чытанні а. слова.
6. каго-што. Занядбаць, запусціць.
А. гаспадарку.
|| незак. апуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. апуска́нне, -я, н.
|| наз. апушчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́карабкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. З вялікімі цяжкасцямі вылезці, выбрацца адкуль‑н. [Піліп Андрэевіч:] — Пакаціліся — то я.. [Сеньку] пад сябе падбяру, то ён наверх выкарабкаецца. Краўчанка. Міша сутаргава хапаўся рукамі за лёд, але выкарабкацца [з вады] не мог. Шыловіч. // перан. Выйсці, вызваліцца з цяжкага становішча. Як бы сабе ні было, а ён [Арцыховіч] выкарабкаўся з непрыемнага становішча. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мат 1, ‑а, М маце, м.
1. Становішча ў шахматнай гульні, калі кароль, знаходзячыся пад ударам фігуры праціўніка, не можа абараніцца, што азначае пройгрыш партыі.
2. перан. Безнадзейнае становішча.
[Перс. māt — памёр.]
мат 2, ‑а, М маце, м.
Брыдкая лаянка. [Карніцкі:] — Бывай здароў і раз назаўсёды запомні: размаўляць са мною пры дапамозе мата не дазволю. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устая́ць, -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак.
1. Утрымацца, захаваць стаячае становішча, не ўпасці.
У. на нагах.
2. перан. Астацца стойкім, не паддацца чаму-н.
У. перад выпрабаваннямі.
У. перад спакусай.
|| незак. усто́йваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
астраля́бія, ‑і, ж.
Вугламерны інструмент, які даўней выкарыстоўваўся для вызначэння становішча нябесных цел, пазней пры здымцы планаў мясцовасці; цяпер заменены тэадалітам.
[Грэч. astron — зорка і labein — узяць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перадвае́нны, ‑ая, ‑ае.
Які бывае перад вайной, папярэднічае вайне. Перадваеннае палітычнае становішча. // Які быў да вайны, даваенны. Перадваенны перыяд. Перадваенныя пяцігодкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трагікаме́дыя, ‑і, ж.
1. Драматычны твор з камічнымі і трагічнымі элементамі.
2. Гісторыя, падзея, становішча, у якім да сумнага прымешваецца смешнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фаварыты́зм, ‑у, м.
Становішча, пры якім усё абумоўлена роляю, уплывам фаварытаў (у 1 знач.); вылучэнне, падтрымка фаварытаў. У тэатрах панаваў фаварытызм.
[Фр. favoritosme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмігра́нцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да эмігранта, прызначаны для яго. Эмігранцкі пашпарт. Эмігранцкае становішча. // Які складаецца з эмігрантаў. Эмігранцкі гурток.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)