Банду́ра 1. Рус. банду́ра, укр. банду́ра (з XVIII ст.). Запазычанне з польск. bandura ’тс’ < італ. pandura < лац. padūra < грэч. πανδοῦρα ’цытра, кіфара’. Фасмер, 1, 120; Брукнер, 14; Бернекер, 42; Міклашыч, 7; Рыхардт, Poln., 33; Кюнэ, Poln., 43; Рудніцкі, 72. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 33.
Бандура 2 ’занадта вялікая рэч’ (Яўс.). Мабыць, метафарычнае ўжыванне слова банду́ра, ’музычны інструмент (гл.). Рус. банду́ра ’тс’ і ’тоўстая нехлямяжая жанчына высокага росту’. Параўн. значэнні слова басэ́тля ’музычны інструмент’, вялікая дзяжа’, ’мажная жанчына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свісцёлка ‘духавы народны музычны інструмент’, ‘свістулька’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Бяльк.), сюды ж свісце́лка, свісце́лік, свісту́шка, свісто́лік ‘свісток’ (ТС). Да свістаць (гл.). Аналагічна ўкр. свисті́лка, рус. свисте́лка, польск. świszczałka ‘свістулька’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трамбо́н ’духавы медны музычны інструмент’ (ТСБМ). Праз польскую ці рускую мовы з італ. trombone ’вялікая труба’, якое ад tromba ’труба’ (Фасмер, 4, 105; Голуб-Ліер, 490; ЕСУМ, 5, 647).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
балеро́, нескл., н.
1. Іспанскі народны танец, які суправаджаецца спевамі і прыцокваннем кастаньет. // Музычны твор у рытме гэтага танца.
2. Частка нацыянальнага іспанскага ўбрання ў выглядзе кароткай безрукаўкі.
[Ісп. bolero.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
горн, ‑а, м.
Медны духавы музычны інструмент для падачы сігналаў. Горн пераліўны Дзяцей будзіць рана. Нядзведскі. Зноў горн наш іграе, На збор заклікае; Хутчэй на лінейку ідзём. Журба.
[Ням. Horn — рог.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распе́ць, ‑пяю, ‑пяеш, ‑пяе; ‑пяём, ‑пеяце; зак., што.
1. Развучыць, рэпеціруючы (музычны твор для голаса). Распець дуэт.
2. Прымусіць добра гучаць (пра голас, галасы). Распець хор перад выступленнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сана́та, ‑ы, ДМ ‑наце, ж.
Музычны твор з трох або чатырох частак, розных па свайму характару і тэмпу, адна з якіх мае форму санатнага алегра. Санаты Бетховена.
[Іт. sonata.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэмперава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад тэмпераваць.
2. у знач. прым. З дакладна вызначанай колькасцю тонаў і іх суадносінамі па вышыні. Тэмпераваны інструмент. Тэмпераваны музычны лад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
chorus [ˈkɔ:rəs] n.
1. хор, калекты́ў спевако́ў
2. музы́чны твор для хо́ру
3. прыпе́ў; рэфрэ́н
♦
in chorus хо́рам;
a chorus of loud laughter дру́жны вы́бух сме́ху
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
канта́та, -ы, ДМ -та́це, мн. -ы, -та́т, ж.
1. Буйны музычны твор урачыстага або лірыка-эпічнага зместу для салістаў хору і аркестра.
2. Жанр урачыстай лірыкі — вершаваны твор на міфалагічную тэму або да якой-н. урачыстасці (спец.).
|| прым. канта́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)