◎ Пу́сла ’унутраны паветраны пузыр у рыбы’: оконь мая пусла, у карпа пусла моцная (воран., Сцяшк.). Паводле Цыхуна (Лекс. балт., 52; гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 71), з літ. pūslė ’тс’ (< pūsti ’дуць’), што зусім верагодна па лінгвагеаграфічных прычынах; аднак параўн. балг. дыял. пу́ска ’мачавы пузыр у парасяці і мяса, якое складваюць у яго’ (< *пус(т)ка!, інакш гл. БЕР 5, 860), што дае падставы для рэканструкцыі дыялектызма *pustь‑lo (ад *pustь, гл. пусты), параўн. рус. дыял. пуслословье (< пустословье). Ст.-бел. пусилиско ’рэмень ад сядла’, пуслиско ’тс’ не звязаны з папярэднім словам і, паводле Булыкі (Лекс. запазыч., 121), запазычаны з польск. puślisko ’рэмень, што злучае стрэмя з сядлом’. Сучаснае польск. дыял. pusią ’тс’, ст.-польск. puślisko ’тс’. Калашнікаў (Этимология–1994–1996, 71) у сваю чаргу лічыць запазычаннямі з усходнеславянскіх моў, што выводзяцца з прасл. *pptslo (ад *potati ’путаць’); гэта дапускае і Банькоўскі (2, 966). Да сказанага можна дадаць, што выкарыстанне путаў у блізкай да названай функцыі назіраецца сярод вяскоўцаў і зараз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hope1 [həʊp] n.
1. надзе́я, спадзява́нне;
cherish hopes пе́сціць надзе́ю;
lose (all) hope згубі́ць надзе́ю;
raise smb.’s hopes абнадзе́йваць каго́-н.
2. той, на каго́ спадзяю́цца;
You are my last hope. Ты мая апошняя надзея.
♦
hold out little hope мець сла́бую надзе́ю;
in the hope of smth. у чака́нні чаго́-н.;
past/beyond (all) hope у безнадзе́йным стано́вішчы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
свяці́льня, ‑і, ж.
1. Асвятляльная прылада ў выглядзе невялікай бляшанай лямпы, лампады, у якую наліваецца масла, тлушч і пад. Замест электрычнасць Сіта, іхняя [Івана і Аляксея] перакладчыца, прынесла медную свяцільню. Б. Стральцоў. // Высокая падстаўка для асвятляльных прылад, свечак. — Толькі ў мяне Машэка жыве, — заўважыў Купала, — у звычайнай бярлозе ў лясным гушчары, а ў вас там — цэлы падземны палац, з дыванамі ды свяцільнямі. Рамановіч. / у паэт. ужыв. Не, сэрца не каменьчык, Абросшы мохам, цвіллю, Яно — нібы агеньчык, Яно — мая свяцільня. Матэвушаў.
2. Вялікая асвятляльная прылада, а таксама арматура да яе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спачува́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад спачуваць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які спачувае каму‑, чаму‑н. Я стаяў, нібы аглушаны доўбняй, пакуль разышліся гутарлівыя і спачуваючыя суседзі і суседкі. Бядуля.
3. у знач. наз. спачува́ючы, ‑ага, м.; спачува́ючая, ‑ай, ж. Той (тая), хто падтрымлівае дзейнасць якой‑н. партыі, арганізацыі, хто ідэйна блізкі ёй. 10 мая 1919 г. на Маскоўска-Казанскай чыгунцы быў праведзены першы масавы камуністычны суботнік. У ім прынялі ўдзел 205 камуністаў і спачуваючых. «Весці».
4. Дзеепрысл. незак. ад спачуваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
полови́на
1. палаві́на, -ны ж., пало́ва, -вы ж.;
полови́на тре́тьего палаві́на (пало́ва) на трэ́цюю;
2. (часть помещения) уст. палаві́на, -ны ж.;
пара́дная полови́на до́ма пара́дная палаві́на до́ма;
◊
моя́ полови́на мая палаві́на;
середи́нка на полови́ну (на полови́не) а) ні сёе ні то́е; б) (посредственный) сярэ́дні, ніштава́ты, та́к сабе;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
продолжа́ться
1. праця́гвацца, прадаўжа́цца, до́ўжыцца; (длиться) цягну́цца; (сохраняться, держаться) трыма́цца, трыва́ць; (стоять) стая́ць; (идти, вестись дальше) ісці́ (дале́й), ве́сціся (дале́й); (не останавливаться) не спыня́цца;
собра́ние продолжа́лось три часа́ сход цягну́ўся (до́ўжыўся, ішо́ў) тры гадзі́ны;
боло́то продолжа́ется до са́мого ле́са бало́та ця́гнецца да са́мага ле́су;
холода́ продолжа́лись до ма́я халады́ стая́лі (трыма́ліся, трыва́лі) да ма́я;
молча́ние продолжа́лось недо́лго маўча́нне цягну́лася (трыва́ла) нядо́ўга;
рабо́та продолжа́ется успе́шно рабо́та ідзе́ (вядзе́цца) паспяхо́ва;
э́та рабо́та продолжа́лась це́лый год гэ́та пра́ца праця́гвалася (прадаўжа́лася, до́ўжылася, цягну́лася) цэ́лы год;
шум продолжа́лся шум не спыня́ўся (праця́гваўся);
2. страд. праця́гвацца, прадо́ўжвацца, до́ўжыцца; адтэрміно́ўвацца; см. продолжа́ть 2, 3.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
bless
[bles]
blessed or blest, v.t.
1) благаслаўля́ць, бласлаўля́ць; сьвяці́ць (ваду́, е́жу), высьве́чваць
2) жада́ць дабра́, чу́цца ўдзя́чным
God bless him for his kindness — Дай, Бо́жа, яму́ здаро́ўя за яго́ную ве́тласьць
3) рабі́ць шчасьлі́вым, ашчасьлі́ўліваць
4) добраслаўля́ць, услаўля́ць, усхваля́ць
Bless the Lord, O my soul — Блаславі́, душа́ мая́, Го́спада
•
- Bless!
- Bless me!
- bless oneself
- Bless you!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прамы́ в разн. знач. прямо́й;
п. ву́гал — геом. прямо́й у́гол;
п. каўне́р — прямо́й воротни́к;
п. ваго́н — прямо́й ваго́н;
~мо́е папада́нне — прямо́е попада́ние;
~мо́е вы́барчае пра́ва — прямо́е избира́тельное пра́во;
~мо́е дапаўне́нне — грам. прямо́е дополне́ние;
○ ~ма́я кі́шка — анат. пряма́я кишка́;
◊ у ~мы́м сэ́нсе сло́ва — в прямо́м смы́сле сло́ва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гераі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны на подзвіг, на геройства, які праявіў геройства. Гераічны народ. Гераічная армія. □ Гераічнаю дзяржавай Стала Беларусь мая! Астрэйка.
2. Заснаваны на геройстве, звязаны з праяўленнем геройства. Гераічны ўчынак. Гераічная абарона Брэсцкай крэпасці. // Багаты на подзвігі, геройскія ўчынкі. Гераічны час. // Які змяшчае ў сабе расказ пра подзвігі герояў. Гераічная аповесць. / у знач. наз. гераі́чнае, ‑ага, н. Гераічнае разумеецца як форма праяўлення заканамернасцей грамадскага жыцця. У. Калеснік.
3. Крайні, які патрабуе надзвычайнае напружання. Гераічныя намаганні. Гераічныя меры.
4. Які мае адносіны да герояў старажытнасці, расказвае пра іх подзвігі. Гераічны эпас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ня́ньчыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак., з кім-чым.
1. Даглядаць дзіця. — З намі жыла мая маці. Днём яна няньчылася з дзіцем. Васілевіч. Прыйдзе [муж] дахаты змардаваны, павячэрае і лажыцца спаць.. А [жонка] прадзе ды з дзяцьмі няньчыцца. Чарнышэвіч.
2. перан. Разм. Празмерна клапаціцца аб кім‑, чым‑н., аддаваць многа ўвагі каму‑, чаму‑н.; вазіцца. Дактары.. [чалавека] з рук не выпускалі. І прафесары і акадэмікі няньчыліся з ім. Паслядовіч. // Гуляць, забаўляцца. [Марына] няньчылася з.. [мопсам], нібы малое дзіця з лялькай, ад душы смяялася з яго забаўных выхадак і нават размаўляла з ім, як з чалавекам. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)