эмпірэ́й, ‑я, м.

1. Ва ўяўленні старажытных грэкаў і ранніх хрысціян — самая высокая частка неба, напоўненая агнём і святлом, дзе жывуць багі (у грэкаў) ці святыя (у хрысціян).

2. толькі мн. (эмпірэ́і, ‑яў); перан. Іран. Сфера летуценнасці, мар, незямнога існавання. — А ты ж таксама не ведаеш, — не прыняла папроку Гаранскага Вера Іванаўна. [Гаранскі:] — Я — іншая справа. Я ўвесь у эмпірэях, і не да плошчаў мне. Сабаленка.

•••

Лунаць у эмпірэях — аддавацца далёкім ад жыцця марам, летуценням.

[Ад грэч. émpyros — вогненны, ахоплены агнём.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Ку́ца ’цяжка, крута’ (Нас.). Да куса (гл.). Гл. таксама куцы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вэ́нгра ’венгерац’ (Шат.). Кантэкст: «Па сяле ходзіць вэнгра з лякарствамі». Таму можна меркаваць, што гэта слова мела таксама значэнне ’вандроўны гандляр’. Параўн. рус. венге́рец, венгр ’венгерац’, а таксама ’бродячий торговец, продававший по городам и поместьям товары и лекарства, по происхождению главным образом словак из Венгрии’ (Фасмер, 1, 290, са спасылкай на Мельнікава–Пячэрскага). З польск. węgier ’венгерац’ (гл. Фасмер, там жа). Гл. таксама дадаткі Трубачова (там літ-ра адносна венгерец ’гандляр’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

экспеды́цыя

(лац. expeditio)

1) адпраўка і рассылка чаго-н. (карэспандэнцыі, тавараў і інш.);

2) установа або аддзел установы, прадпрыемства, які займаецца адпраўкай і рассылкай карэспандэнцыі, тавараў і інш. (напр. э. выдавецтва);

3) паездка, паход групы асоб з якім-н. спецыяльным заданнем, а таксама ўдзельнікі гэтай паездкі, паходу (напр. палярная э., дыялекталагічная э.);

4) ваенная аперацыя, якая праводзіцца параўнальна невялікімі ўзброенымі сіламі, а таксама ўзброеныя сілы, прызначаныя для такой аперацыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

абанеме́нт

(фр. abonnement)

1) права на карыстанне пэўны час чым.-н. (напр. месцам у тэатры, басейнам), а таксама дакумент, які забяспечвае гэта права;

2) аддзел бібліятэкі, дзе кнігі выдаюцца на дом.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

айва́

(цюрк. ajva)

пладовае дрэва сям. ружавых, пашыранае пераважна на Каўказе, у Іране, Сярэд. Азіі, а таксама падобны на яблык плод гэтага дрэва, цвёрды, даўкі на смак; на Беларусі вырошчваецца аматарамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гідратэ́хніка

(ад гідра- + тэхніка)

навука аб выкарыстанні водных рэсурсаў у гаспадарцы і барацьбе са шкодным дзеяннем воднай стыхіі, а таксама галіна тэхнікі, якая займаецца ўзвядзеннем плацін, дамбаў, каналаў, вадасховішчаў і г.д.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

іпатэ́ка

(гр. hypotheke = заклад)

1) заклад нерухомай маёмасці (пераважна зямлі, будынкаў) для атрымання пазыкі, а таксама пазыка пад заклад маёмасці;

2) пазыковае пасведчанне аб закладзе нерухомай маёмасці, якое выдаецца банкам пазычальніку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

канта́кт

(лац. contactus)

1) сутыкненне, непасрэдная блізкасць па месцы знаходжання;

2) злучэнне двух праваднікоў у электрычным ланцугу, а таксама месца гэтага злучэння;

3) перан. блізкія адносіны, цесная сувязь (напр. літаратурныя кантакты).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

каса́цыя

(с.-лац. cassatio = адмена, знішчэнне)

1) заява, хадайніцтва аб пераглядзе прыгавору, а таксама перагляд, адмена вышэйшай судовай інстанцыяй прыгавору ніжэйшай (параўн. апеляцыя 1);

2) прызнанне выбараў несапраўднымі і адмена іх.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)