прыле́зці, ‑лезу, ‑лезеш, ‑лезе; зак.

1. Паўзком або пералазячы, пралазячы праз што‑н., наблізіцца, дабрацца ​1 да чаго‑н.

2. перан. Разм. Прыстаць, прычапіцца да каго‑, чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тлятво́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які выклікае тленне, смерць. Тлятворны яд. // Выкліканы тленнем, гніеннем. Тлятворны пах.

2. перан. Які шкодна ўплывае на каго‑, што‑н. Тлятворнае ўздзеянне буржуазнай ідэалогіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фабрыкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., што.

1. Уст. Рабіць што‑н. фабрычным спосабам.

2. перан. Разм. Рабіць і распаўсюджваць што‑н. ілжывае, фальшывае. Фабрыкаваць плёткі. Фабрыкаваць фальшывыя дакументы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фу́рыя, ‑і, ж.

1. У старажытнарымскай міфалогіі — адна з трох багінь помсты.

2. перан. Разм. Злосная і сварлівая жанчына. У пакой ускочыла раз’юшаная, як фурыя, пані Пшыбыльская... Шынклер.

[Лац. Furia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паласну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Разм.

1. каго-што і без дап. Моцна ўдарыць, пакінуўшы след, рану (звычайна чым‑н. рэжучым). Нешта вострае і балючае паласнула яго па спіне, і Андрэй, скалануўшыся ўсім целам, абсунуўся на снег. Сіняўскі. [Сухарэўскі:] — Асцярожней, Станіслаў Цітавіч, там у мяне да касці спіна рассечана. Свінцовай нагайкай [вораг] паласнуў. Асіпенка. // перан. Нанесці душэўную рану. Напамінак пра Шарупічаў паласнуў Веру Антонаўну па сэрцы. Карпаў. // перан. Раптоўна прагучаўшы, напоўніць паветра якімі‑н. гукамі. Начную цішыню паласнуў жудасны крык. Шамякін.

2. перан.; без дап. Бліснуць паласой агню, святла. Зноў, ужо бліжэй, загрымела, па небе паласнула яркая маланка. Даніленка. Раптам ззаду па вадзе паласнуў пражэктар. Скрыпка.

3. перан.; каго-што і чым. Даць аўтаматную, кулямётную чаргу; пранізаць паласой агню. Партызаны напалі знянацку. Аўтаматчыкі паласнулі доўгімі чэргамі ўздоўж вуліцы. Новікаў. Хутка над балотам пранесліся.. самалёты-штурмавікі. Яны паласнулі па лесе ліўнем агню і свінца. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыляпі́цца, ‑ляплюся, ‑лепішся, ‑лепіцца; зак.

1. Прыстаць да чаго‑н., прыліпнуць, прыклеіцца (пра што‑н. ліпкае, клейкае і пад.). Пластыр прыляпіўся. Камяк гліны прыляпіўся. □ Да фартуха прыляпіліся шматочкі белай тканіны і нітак — відаць, жанчына нешта шыла. Савіцкі. // перан. Разм. Замацавацца за кім‑н. (пра мянушку, прозвішча). А калі мянушка прылепіцца — аж да самай смерці можаш хадзіць з ёю... Гамолка. // перан. Разм. Змясціцца, размясціцца вельмі блізка да чаго‑н. Нейкаю сотняю саламяных стрэх прыляпілася гэтая вёска да спаду гары. Брыль. // перан. Разм. Прымасціцца дзе‑н. (звычайна нязручна). — Едуць, бывала, у школу, у раён, — мой на веласіпедзе, а Федзька — ззаду ў яго, на багажніку. Прылепіцца, як верабей, і едуць, быццам бацька з сынам. Ракітны. Бургамістр прыляпіўся на самы край крэсла і ледзьве не саскаўзнуў. Новікаў.

2. перан. Разм. Адчуць прывязанасць да каго‑, чаго‑н. У Шукевіча я браў Тагора і надоўга прыляпіўся да яго душою. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

jaskinia

jaskini|a

ж.

1. пячора;

2. перан. прытон;

~a zła — сядзіба зла;

~a zbójców — прытон разбойнікаў;

trafić do lwiej ~i перан. трапіць у воўчае логава

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

kamienny

kamienn|y

1. каменны;

~e serce перан. каменнае сэрца;

2. перан. мёртвы; глыбокі;

~y sen — мёртвы сон;

węgiel ~y — каменны вугаль;

epoka ~a — каменны век

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

згусці́ць, згушчу́, згу́сціш, згу́сціць; згу́шчаны; зак., што.

Зрабіць густым або больш густым.

З. малако.

З. фарбы (перан.: у вусным апавяданні, адлюстраванні перабольшыць што-н. дрэннае, змрочнае і пад.).

|| незак. згушча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. згушчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

зрэз, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца, па якім зрэзана, разрэзана што-н., а таксама зрэзаная частка чаго-н.; тое, што зрэзана.

З. бервяна.

2. перан. Стан чаго-н. у пэўны перыяд развіцця, руху.

Сінхронны з.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)