пад’ём, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падняць (у 1–5 і 7 знач.) і падняцца (у 1 знач.).
2. Участак дарогі, які ідзе ўверх. На пад’ёме Высокай гары я дагнаў чалавека з фурманкай. Брыль. З пад’ёму цягнік імчаў хутка. Федасеенка.
3. Выпуклая верхняя частка ступні ад пальцаў да шчыкалаткі. Высокі пад’ём. Нізкі пад’ём. □ Ніна была ў кароценькім жакеце з чорным, пад коцік, каўняром, у хустцы. На нагах туфлі з раменьчыкам на пад’ёме. Арабей. // Частка абутку, якая аблягае гэтае месца нагі. Боты не блішчалі, а ў пад’ёме былі разрэзаны, каб можна было іх абуваць, калі мокрыя. Карпюк.
4. Сігнал да ўставання або да паходу. Прайграць пад’ём. □ — Пад’ём! Загасіць касцёр, — крыкнулі мы на хаду, схапілі свае рэчы і падаліся ў лес. Няхай. О, як жа звязана трывала Усё ў жыцці адным вузлом: Не зналі б мы цаны прывалам, Калі б не гралі нам пад’ём. Непачаловіч.
5. Тое, што і пад’ёмнік. Руднічны пад’ём.
6. У граматыцы — ступень набліжэння языка да паднябення. Гукі сярэдняга пад’ёму.
•••
Лёгкі на пад’ём гл. лёгкі.
Цяжкі на пад’ём гл. цяжкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пане́сціся 1, ‑нясуся, ‑нясешся, ‑нясецца; ‑нясёмся, ‑несяцеся; пр. панёсся, ‑неслася і ‑няслася, ‑неслася і ‑няслося; зак.
1. Пачаць рухацца з вялікай хуткасцю; паімчацца. [Злобіч] штурхануў нагамі пад бакі каню, панёсся ад абоза. М. Ткачоў. Не замаруджваючы хады, цягнік панёсся далей. Арабей. Адразу дыхнула прахалодай, па дарозе закружыліся віхорчыкі і панесліся ў стэп. Даніленка. // Разм. Хутка пабегчы, накіравацца куды‑н. Выскачыў [сын] на двор, аглянуўся — маці бегла за ім — і з усіх ног панёсся цераз агароды да лесу. Капыловіч. Заяц, як мячык, падскочыў угару, крута павярнуў і яшчэ хутчэй панёсся полем на рог лесу. Краўчанка.
2. перан. Пачаць распаўсюджвацца (пра гукі, пахі і г. д.). — Бо-о-ом! Бо-о-ом! — далёка панеслася водгулле ў начной цішыні. С. Александровіч. Паняслася песня хваляй, Хваляй па азёрах. Танк. Вокліч падхапілі вязні ўсіх камар, і ён панёсся па ўсіх трох паверхах турмы. Машара. // Распаўсюдзіцца, стаць вядомым (пра чуткі, звесткі і пад.). Зноў свісты «Салаўя».. Зноў аб ім панеслася гучная слава па ўсіх маёнтках. Бядуля.
пане́сціся 2, ‑нясуцца; пр. панесліся і панясліся; зак.
Разм. Знесціся — пра птушак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
catch2 [kætʃ] v. (caught)
1. лаві́ць, даганя́ць
2. паспе́ць;
catch a train паспе́ць на цягні́к
3. улаві́ць (сэнс, матыў і да т.п.); зразуме́ць
4. : Нe caught his breath. У яго перахапіла дыханне.
♦
catch a cold прастудзі́цца;
catch fire загарэ́цца;
catch hold of smth. ухапі́цца за што-н.;
catch it атрыма́ць наганя́й;
catch sight/a glimpse of уба́чыць, угле́дзець на імгне́нне;
catch smb.’s attention/eye прыця́гваць чыю́-н. ува́гу;
catch up on sleep адаспа́цца;
catch up with smb. даганя́ць, дагна́ць каго́-н.
catch on [ˌkætʃˈɒn] phr. v. infml стаць мо́дным; прыві́цца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
speed2 [spi:d] v.
1. (sped) ху́тка бе́гчы, імча́цца; ляце́ць;
The car sped along the street. Машына праімчалася па вуліцы;
The news sped swiftly over the country. Навіна хутка абляцела ўсю краіну.
2. (sped) набіра́ць, павялі́чваць ху́ткасць;
speed one’s step паскара́ць крок;
speed the work працава́ць хутчэ́й
3. (speeded) перавыша́ць ху́ткасць;
He was fined for speeding. Яго аштрафавалі за перавышэнне хуткасці.
4. fml (speeded) спяша́цца; падганя́ць, прыспе́шваць;
The drugs will speed his recovery. Гэтыя лекі паскораць яго выздараўленне.
speed up [ˌspi:dˈʌp] phr. v. павялі́чваць ху́ткасць, паскара́ць;
The train soon speeded up. Цягнік імкліва набраў хуткасць.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
flag
I [flæg]
1.
n.
1) сьцяг -у m
2) Mus. сьцяжо́к на но́це
3) ша́пка f., назо́ў газэ́ты (на тыту́льнай бачы́не)
2.
1) выве́шваць сьцяг, прыбіра́ць сьцяга́мі
2) сыгналізава́ць або́ затры́мваць сьцяжко́м (цягні́к)
•
- flags
II [flæg]
n. Bot.
каса́ч -а́ m., pl. касачы́
v.t.
III [flæg]
(-gg-) v.i.
падупа́сьці, зьвя́нуць; аслабе́ць (пра запа́л, зацікаўле́ньне), рабі́цца неціка́вым
IV [flæg]
1.
n.
каме́нная пліта́ f. (для брукава́ньня)
2.
v.t. (-gg-)
брукава́ць, выклада́ць каме́ннымі плі́тамі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
akurat
1. якраз; у самы раз; акурат;
2. акурат; толькі [што]; у той момант;
akurat pociąg odjechał, kiedy on przyszedł na stację — цягнік толькі (акурат) паехаў, калі ён прыйшоў на станцыю;
3. выражае пярэчанне, нязгоду, недавер;
oddasz mi pieniądze jutro? – akurat! — аддасі мне грошы заўтра? – яшчэ чаго!; разагнаўся!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
through
[Өru:]
1.
prep.
1) праз
а) The soldiers marched through the town — Жаўне́ры прамаршырава́лі празь ме́ста
б) to cut a tunnel through a mountain — прабі́ць тунэ́ль праз гару́
2) па
We travelled through Belarus — Мы падаро́жнічалі па Белару́сі
3) пры дапамо́зе чаго́, дзя́куючы чаму́
He became rich through hard work — Ён разбагаце́ў дзя́куючы цяжко́й пра́цы
4) на працягу, праз
through the year — на працягу́ го́ду
through entire life — праз усё жыцьцё
2.
adv.
1) навылёт, наскро́зь
The bullet hit the wall and went through — Ку́ля ўды́рыла ў сьцяну́ і прайшла́ навылёт
2) ца́лкам, зусі́м
He was wet through — Ён зусі́м прамо́к
3) ад пача́тку да канца́
She read the book through — Яна́ прачыта́ла ўсю́ кні́гу
4) аж да
The train goes through to Miensk — Цягні́к ідзе́ да са́мага Ме́нску
3.
adj.
скразны́
a through train — скразны́ цягні́к
through traffic — скразны́ прае́зд
•
- Are you through?
- through and through
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
простоя́ть сов., в разн. знач. прастая́ць; (о погоде — ещё) пратрыма́цца, пратрыва́ць;
по́езд простои́т полчаса́ цягні́к прастаі́ць паўгадзі́ны;
я в о́череди простоя́л це́лый час я ў чарзе́ прастая́ў цэ́лую гадзі́ну;
э́тот дом до́лго простои́т гэ́ты дом до́ўга прастаі́ць;
хоро́шая пого́да простои́т недо́лго до́брае надво́р’е (паго́да) прастаі́ць (пратрыма́ецца, пратрыва́е) нядо́ўга;
войска́ простоя́ли в э́том го́роде год во́йскі прастая́лі ў гэ́тым го́радзе год;
стано́к простоя́л це́лую сме́ну стано́к прастая́ў цэ́лую зме́ну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
адпра́віць, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; зак., каго-што.
1. Накіраваць, адаслаць каго‑н. куды‑н. У тую ж ноч палонных салдат і афіцэраў.. пад канвоем конных чырвонаармейцаў.. адправілі ў вёску Высокая Рудня. Колас. Пасля ранення.. [Міхала] перапраўлялі на партызанскі аэрадром, каб адправіць на Вялікую зямлю. Карпаў. // Справіць провады каму‑н., развітацца з ім; справіць вяселле. Адправіць навабранцаў у армію. Адправіць замуж. Адправіць у падарожжа. // Паслаць каго‑н. куды‑н., каб пазбавіцца яго прысутнасці; адпусціць. [Ніна:] — Мясцовых адправілі па дамах, а параненых прафесар забраў да сябе на кватэру. Мікуліч. [Алешын:] Адзіны выхад іх [жанчын і дзяцей] ад смерці збавіць — У час зацішша з крэпасці адправіць. Бачыла.
2. Звольніць каго‑н. з работы; вызваліць ад якіх‑н. абавязкаў. Адправіць на пенсію. □ ...Ужо з дзіцем ты лішняя ў хаце; На службе цябе разлічылі, адправілі — .. Не стала там хлеба дзіцяці. Купала.
3. Даць сігнал на адпраўку; дазволіць адпраўку. І я на таго чалавека крыўдую, Што некалі рана адправіў цягнік. Ляпёшкін.
4. Паслаць карэспандэнцыю, пасылку і пад. Адправіць тэлеграму. □ Апоўдні [Заранік] схадзіў у Старыцу на пошту і адправіў пакет у Мінск. Хадкевіч.
5. Не згадзіцца прыняць.
6. Адслужыць набажэнства. Адправіць імшу.
•••
Адправіць на той свет — забіць, давесці да смерці, загубіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даль, ‑і, ж.
1. Далёкі прастор, бачны вокам; прасцяг, шыр. [Ірыне] падабалася быць увесь дзень пад сонцам і ветрам, любавацца неабсяжнымі палявымі далямі. Шахавец. За лясочкамі, за гаем Далі, лёгшы сінім морам, Вабяць душу мне прасторам. Колас. З узгоркаў перад Алаізаю на ўсе бакі раскрывалася даль. Арабей. // Вялікая прастора, адлегласць, якая раздзяляе каго‑, што‑н. Дружбакі жывуць не побач, Пралягла між імі даль, Палавіна ўсёй Еўропы Паміж хлопцамі амаль. Кірэенка. Але знаю — з табой, з родным краем Даль не зможа мяне разлучыць. Прыходзька.
2. (звычайна з азначэннем). Далёкае месца, вельмі аддаленая мясцовасць. Зайшоў у такую даль. □ З далёкай прыамурскай далі Хацеў я ўбачыць бераг свой. Гаўрусёў. Цаліну штурмаваць вёз цягнік нас імклівы, У далёкую даль, у нязведаны край, Вёз на подзвіг — і быў я бясконца шчаслівы... Гілевіч. Мы шляхі пракладаем У касмічныя далі, На ўвесь свет палымнее наш сцяг. Журба. // а таксама чаго. Аддалены ўчастак чаго‑н. Засланяючы даль краявіду, Ўзняліся ўгару тэрыконы. Аўрамчык. // Пра аддаленыя (у мінулае або ў будучае) часы. Праходзіў час, плылі нядзелі, Далёка бежанства, шпіталь, І дні дзяцінства адляцелі Кудысь у выцвіўшую даль. Колас. Мала заглядваючы ў паперы, Званец гаварыў пра захапляючую сямігадовую даль, якую расхінуў перад краінай з’езд партыі. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)