БЕНЕФІ́С
(ад франц. bènèfice прыбытак, карысць),
спектакль, увесь збор ад якога (поўны бенефіс) ці частка яго (паўбенефіс) ідзе на карысць аднаго ці некалькіх акцёраў-бенефіцыянтаў (за вылікам расходаў на спектакль). Узніклі ў Францыі ў 1735. У Расіі ўвайшлі ў практыку з 1783 (да 1809 дазваляліся таксама драматургам і кампазітарам). У СССР у 1925 бенефіс скасаваны. На Беларусі вядомыя з сярэдзіны 19 ст. З 2-й пал. 1980-х г. пачалі аднаўляцца.
т. 3, с. 97
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зні́шчыцца, ‑чыцца; зак.
Трапіўшы пад згубнае ўздзеянне каго‑, чаго‑н., спыніць сваё існаванне; знікнуць, загінуць. [Бамбардзіроўкай] накрывалася зямля крок за крокам. Так няйначай павінна была знішчыцца артылерыя, што спыніла тут увесь рух на ўсход. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завэ́дзганы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад завэдзгаць.
2. у знач. прым. Запэцканы, забруджаны. Калі ж Карла, нарэшце, пераплыў і выехаў на бераг — увесь мокры, завэдзганы — зноў заіскрыўся смех у натоўпе. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
селько́раўскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да селькора. Другі работнік, непаваротлівы таўстун Апанас Канонаў увесь час маўчаў і ўважліва падкрэсліваў алоўкам важнейшыя факты ў селькораўскіх пісьмах, каб потым адразу прадыктаваць іх на машынку. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таталіта́рны
(фр. totalitaire, ад лац. totus = увесь, цэлы)
заснаваны на поўным панаванні дзяржавы над усімі бакамі жыцця грамадства, гвалце, знішчэнні дэмакратычных свабод і правоў асобы (напр. т. рэжым).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
вы́паліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.
1. Спаліць да канца, цалкам.
Пажар выпаліў увесь лес.
Сонца выпаліла пасевы.
2. Ачысціць апальваннем.
В. бляху.
3. Зрабіць знак, рысунак на чым-н. распаленым прадметам.
В. узор.
В. кляймо.
4. што і ў чым. Кончыць паліць, прапаліць.
В. у печы.
5. Вырабіць абпальваннем.
В. цэглу.
6. Сказаць адным дыхам (разм.).
В. навіну.
|| незак. выпа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выпа́льванне, -я, н. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кру́глы, -ая, -ае.
1. Які мае форму круга, шара, кола або падобны да іх па форме.
К. мячык.
К. стол.
2. Поўны, абсалютны (разм.).
Круглая сірата.
К. выдатнік.
3. Вылічаны без дробавых адзінак.
Круглыя лічбы.
4. Увесь, цэлы (у спалучэнні са словамі год, дзень, суткі).
◊
Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.
|| памянш.-ласк. кру́гленькі, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; разм.).
|| наз. круглата́, -ы́, ДМ -лаце́, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
курс², -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Закончаны цыкл, увесь аб’ём спецыяльнага навучання, якіх-н. працэдур.
К. сярэдняй школы.
К. гразелячэння.
2. Асобная гадавая ступень адукацыі ў вышэйшай школе і спецыяльных навучальных установах, а таксама група навучэнцаў гэтай ступені.
Скончыць к. ва ўніверсітэце.
Стараста курса.
Студэнт трэцяга курса.
3. Выклад навуковай дысцыпліны ў вышэйшай школе, у спецыяльнай навучальнай установе.
Прачытаць к. лекцый па гісторыі Беларусі.
|| прым. курсавы́, -а́я, -о́е.
Курсавая работа студэнта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праляжа́ць, -жу́, -жы́ш, -жы́ць; -жы́м, -лежыце́, -жа́ць; -жы́ і прале́жаць, -жу, -жыш, -жыць; -ле́ж; зак.
1. Прабыць які-н. час лежачы.
П. увесь дзень у ложку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прабыць які-н. час у адным і тым жа становішчы, без руху, без выкарыстання.
Рукапіс праляжаў (пралежаў) паўгода ў выдавецтве.
3. што. Атрымаць пролежні на якой-н. частцы цела ад доўгага ляжання (разм.).
П. бакі.
|| незак. прале́жваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парка́нчык, ‑а, м.
Памянш. да паркан; невысокі паркан. Машына стаяла каля самага ганка. Ніколі гэтага не дазвалялася, каб ламаць кусты і парканчык. Лобан. Вось і домік сувязнога. Невысокі парканчык, праз які відаць увесь двор. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)