пе́нны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і пеністы (у 1 знач.). Пеннае віно. Пенны вогнетушыцель. □ Параход, пакідаючы ззаду шырокую пенную паласу, ужо даплыў аж да павароту ракі. Краўчанка. Прыцямнела. Поплаў заліло пенным туманам. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́ламка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.
Разм. Адтуліна, прасечаная, праламаная ў лёдзе ракі, возера і пад.; палонка. Ля берага, у вялікай проламцы, гойдаліся паціху дашчаная лодка, пашпакляваная і прасмоленая. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прамы́іна ’упадзіна, прамытая ліўнем, утвораная патокам вады’, ’незамёрзлае месца на ледзяной паверхні ракі, возера’ (ТСБМ). Ад дзеяслова прамыць з суф. ‑іна (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рука́ў, -кава́, мн. -кавы́, -каво́ў, м.
1. Частка адзення, якая пакрывае руку.
Доўгія рукавы (да кісці). Кароткія рукавы (якія закрываюць плячо).
2. Адгалінаванне ад галоўнага рэчышча ракі.
Р.
Нёмана.
3. Шланг для падачы вадкасцей або сыпучых цел, газаў.
Пажарны р.
Р. млына.
Усмоктвальны р.
|| памянш. рука́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. рука́ўны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
branch1 [brɑ:ntʃ] n.
1. галі́на, галі́нка, сук
2. галіна́ (навукі, прамысловасці)
3. філія́л, аддзяле́нне (банка, арганізацыі)
4. дэпарта́мент; аддзе́л
5. рука́ў (ракі); адгалінава́нне (дарогі)
6. лі́нія (радаводу)
7. гру́па (моў)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ліма́н ’заліў у нізоўях ракі ці салёнае возера паблізу мора’ (ТСБМ) — кніжнае запазычанне з рус. мовы. Тураў. ліма́н ’участак вялікіх памераў’ (ТС), утварылася ў выніку пераносу значэння ’заліў’ > ’заліўны луг’ > ’поле’ > ’участак’. Абодва да рус., укр. лиман ’шырокае вусце ракі’, ’марскі заліў’, якія праз тур., крым.-тат., кыпч. liman ’порт’ узыходзяць да с.-грэч. λιμένι(ον), λιμένας < ст.-грэч. λίμνην ’заліў’ (Фасмер, 2, 497; Кюнэ, 72). Жураўскі (Тюркизмы, 86) лічыць лексему лиманъ экзатызмам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выто́к ’пачатак ракі, патоку’ (БРС, Інстр. I, Яшк.), выто́ка ’тс’ (Сцяшк., Яшк.). Польск. wytok ’балота’, чэш. výtok ’выток’. Да выцечы (гл. цячы) (параўн. Махэк₂, 637 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нямні́шча ’старое рэчышча (Нёмана)’ (стаўб., Сл. ЦРБ): ні ва ўсякум нямнішчы адзінакага рыба водзіцца (карэл., Нар. словатв.). Ад назвы ракі Нёман, параўн. аналагічнае бужыско (ад Буг, беласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́цеж, пицеч ’прамывіна ў лёдзе на стрыжні ракі’ (ТС). З польск. pacierz ’хрыбетнік’. Другое слова пацеч аформлена пад уздзеяннем народнай этымалогіі да цячы, параўн. рус. течь (назоўнік).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́ля ’балотца паміж полем і стаячай вадой’ (Некр.), ’лужа’ (Сабаленка), ’частка ракі, якая зімою не замярзае’ (рэч., ЛА, 2), ’палонка’ (петрык., нараўл., ЛА, 2). Да пель (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)