рэгуля́тар
(ад лац. regulare = уладкоўваць)
1) прыбор для рэгулявання дзеяння машыны, механізма;
2) перан. тое, што рэгулюе, накіроўвае развіццё чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
tamować
незак.
1. затрымліваць;
tamować krew — затрымліваць крывацёк;
2. тармазіць;
tamować ruch uliczny — тармазіць вулічны рух;
tamować rozwój — тармазіць развіццё
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Група ’група’ (БРС). Рус. гру́ппа, укр. гру́па. Запазычанне з ням. мовы. Параўн. ням. Gruppe < франц. groupe (< іт.). Гл. Фасмер, 1, 464; Шанскі, 1, Г, 185 (апошні падрабязна характарызуе развіццё семантыкі слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расто́мляць ’здымаць стомленасць’ (валож., Жыв. сл.). Дээтымалагізацыя ў выніку скарачэння доўгага зычнага на стыку прыстаўкі і кораня ў рас‑стомляць. Да стома (гл.). Семантычнае развіццё — пад уплывам аднаго са значэнняў прэфікса.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
growth [grəʊθ] n.
1. рост, развіццё;
growth hormones гармо́ны ро́сту
2. (in, of) павелічэ́нне, распаўсю́джанне, распаўсю́джванне;
population growth рост насе́льніцтва;
growth of education распаўсю́джанне/распаўсю́джванне адука́цыі;
the rapid growth in crime ху́ткі рост злачы́ннасці
3. med. пухлі́на
4. па́раснік, раслі́ннасць;
the thick growth of weeds густы́ па́раснік пустазе́лля
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вало́жыць 1 ’баранаваць’ (КСТ). Да валога ’барана’ (гл.).
Вало́жыць 2 ’запраўляць ежу салам’ (Шн., 3, Касп.). Да валога 1 (гл.). Развіццё значэння: ’запраўляць ежу валогай (з канапель)папраўляць ежу > запраўляць тлушчам (салам)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́сак ’жулік’ (Касп.). У выніку пераносу значэння з польск. pasek (gra w pasek) ’азартная гульня з рэмнем’. Да пас 1 (гл.). Параўн. аналагічнае развіццё ў бел. і чэш. мовах, дзе pásek ’стыляга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупуро́к ’пупышка’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Магчыма, з літ. pupuras ’тс’ (там жа); параўн., аднак, рус. дыял. пупу́рушка ’буланчык’, пупу́рушек, пу́прушек ’прышчык’, што дапускае самастойнае фанетычнае развіццё памяншальнай формы ад пупыр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапарцыяна́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае правільныя прапорцыі; суразмерны з чым‑н. Прапарцыянальны склад цела.
2. Такі, які з павелічэннем ці памяншэннем адной велічыні павялічваецца ці памяншаецца ў столькі ж разоў. Прапарцыянальная залежнасць. Прапарцыянальныя адрэзкі. // Які знаходзіцца ў пэўнай колькаснай адпаведнасці з чым‑н., адпаведны чаму‑н. Планамернае прапарцыянальнае развіццё народнай гаспадаркі.
•••
Прапарцыянальная сістэма выбараў гл. сістэма.
[Ад лац. proportionalis — суразмерны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш.-ласк. да куча (у 1, 2 знач.); невялікая куча. Кучкі саломы з-пад камбайна.
2. Невялікая група людзей, аб’яднаных агульнымі інтарэсамі. Кучка прыгнятальнікаў.
•••
Магутная кучка — група прагрэсіўных рускіх кампазітараў другой палавіны 19 ст. (Балакіраў, Барадзін, Кюі, Мусаргскі і Рымскі-Корсакаў), якія змагаліся за развіццё нацыянальнай музычнай культуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)