1. Афіцыйны дакукумент з выказанай кім‑н. воляй аб яго маёмасці на выпадак смерці. Напісаць завяшчанне. □ У завяшчанні брэсцкага мешчаніна Гурына Фёдаравіча (1624 г.) адпісваецца розным асобам рад кніг духоўнага зместу, сярод якіх асабліва выдзяляюцца «апостол и псалтир друку Скоринина».Алексютовіч.
2. Запавет, наказ паслядоўнікам, нашчадкам. Завяшчанне У.І. Леніна партыі і краіне. Духоўнае завяшчанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
му́жнасць, ‑і, ж.
Рыса характару чалавека, у якой спалучаюцца храбрасць, рашучасць, вытрымка. Міхаль Рожка быў добры і шчыры хлопец, але ў яго іншы раз не хапала мужнасці і цвёрдасці.Чарнышэвіч.// Адвага, смеласць. Сакратар ЦК КП(б) Беларусі Панцеляймон Кандрацьевіч Панамарэнка ад імя партыі і ўрада віншаваў налібоцкіх партызан і дзякаваў за мужнасць, праяўленую ў жорсткіх баях.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ртыя, -і, мн. -і, -тый, ж.
1. Палітычная арганізацыя грамадскага класа, якая выражае і абараняе яго інтарэсы.
Палітычныя партыі.
Сацыял-дэмакратычная п.
2. Група людзей, аб’яднаных агульнасцю інтарэсаў, а таксама тых, што сабраліся з якой-н. мэтай.
П. геолагаў.
3. Асобная частка ў шматгалосым музычным творы, якая выконваецца адным інструментам, адным спеваком.
П. фартэпіяна.
П.
Сяргея ў оперы Я.
Цікоцкага «Дзяўчына з Палесся».
4. Адна гульня (у шахматы, шашкі, карты і пад.).
Шахматная п.
5. Пэўная колькасць тавару.
П. летняга адзення.
6. Пра жаніцьбу або замужжа (уст.).
Выгадная п.
|| прым.парты́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
геды́сты
[ад фр. J. Guesde = прозвішча фр. палітычнага дзеяча (1845—1922)]
палітычная плынь у французскім рабочым руху ў канцы 19 — пач. 20 ст., якая стала ядром французскай Рабочай партыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэбю́т
(фр. début)
1) першае выступленне артыста на сцэне, а таксама першае публічнае выступленне наогул (напр. д. спявачкі, літаратурны д.);
2) пачатак шахматнай або шашачнай партыі (параўн.мітэльшпіль, эндшпіль).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Partéi
f -, -en
1) па́ртыя (палітычная)
éiner ~ ángehören — нале́жаць да яко́й-н. па́ртыі
es mit kéiner ~ hálten* — не нале́жаць ні да яко́й па́ртыі
2)
die vertrágschließenden ~en — юрыд. дагаво́рныя бакі́
j-s ~ néhmen* [ergréifen*], für j-n ~ néhmen* — стаць на чый-н. бок, заступі́цца за каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
па́ртыяж
1. (палітычная) Partéi f -, -en;
нале́жаць да па́ртыіéiner Partéi ángehören;
аб’ядна́цца ў па́ртыю sich zu éiner Partéi veréinigen;
не нале́жаць ні да адно́й па́ртыі zu kéiner Partéi gehören, partéilos sein;
2.камерц Partíe f -, -tí¦en, Pósten m -s, -;
па́рты тава́ру Wárenpartie f, Wárenposten m, Wárensendung f -, -en;
3.спарт Partíe f -, -tí¦en; Satz m -es, Sätze (утэнісе);
згуля́ць па́ртыю ў ша́хматыéine Partíe Schach spíelen;
4.муз Partíe f -, -tí¦en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гамбі́т
(фр. gambit)
пачатак шахматнай або шашачнай партыі, у якой ахвяруюць фігуру ці пешку для забеспячэння пазіцыйнай і тактычнай перавагі (параўн.дэбют2, мітэльшпіль, эндшпіль).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ВІ́ТАС
(Witos) Вінцэнты (21.1.1874, в. Вежхаславіцы, Кракаўскае ваяв., Польшча — 31.10.1945),
польскі паліт. дзеяч, публіцыст. Дэп. галіцыйскага сейма (1908—18), гал.аўстр. рэйхсрата (1911—18), польск. сейма (1919—33). Адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў сял.партыі «Пяст» (1913—31). Прэм’ер-міністр у 1920—21, 1923 і 1926. Актыўна ўдзельнічаў у блоку апазіцыйных партый «Цэнтралеў», за што быў зняволены ў турму (1930). У 1931—35 старшыня Гал. савета сял.партыі «Стронніцтва людовэ», з 1935 старшыня партыі. У 1933—39 у эміграцыі ў Чэхаславакіі. У 1939—41 зняволены ням.-фаш. акупантамі, пасля пад наглядам гестапа. У 1945 адмовіўся супрацоўнічаць з камуніст. ўладамі (быў прызначаны нам. старшыні Краёвай Рады Нарадовай, але ў яе рабоце не ўдзельнічаў).
Тв.:
Dzeła wybrane: W 5 t. T 1—3. Warszawa, 1988—95;
Wybór pism. Warszawa, 1989.
Літ.:
О Wincentym Witosie. Warszawa, 1983;
Borkowski J. O Wincentym Witosie: Relacje i wspomnienia. Warszawa, 1984.